Luật Thanh niên được Quốc hội khoá XI thông qua ngày 29.11.2005 và có hiệu lực từ ngày 1.7.2006. Trong 3 ngày 17, 18 và 19.3 vừa qua, Ban Văn hoá - Xã hội, HĐND tỉnh Tây Ninh đã tổ chức đoàn đi giám sát tại 3 xã: Thạnh Đông (Tân Châu), Phước Trạch (Gò Dầu) và Thanh Điền (Châu Thành), sau đó làm việc với UBND tỉnh để nắm tình hình thực tế sau gần 10 năm triển khai thực hiện Luật trên. Cùng đi với đoàn, phóng viên đã ghi nhận được nhiều vấn đề đáng quan tâm.

Sau khi Luật Thanh niên có hiệu lực, UBND tỉnh đã triển khai Chương trình “Phát triển thanh niên Tây Ninh giai đoạn 2012 - 2020” bằng 5 chương trình hành động cụ thể gồm: giáo dục thanh niên về lòng yêu nước, lòng nhân ái, yêu con người, lý tưởng, đạo đức cách mạng (chương trình 1); nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề và ý thức nghề nghiệp (chương trình 2); giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho thanh niên nông thôn (chương trình 3); đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng và phát triển nguồn nhân lực trẻ có chất lượng cao (chương trình 4); nâng cao sức khoẻ, thể lực và tầm vóc cho thanh niên (chương trình 5).

Dựa trên cơ sở đó, các sở, ban, ngành, đoàn thể và các huyện, thành phố cũng tự xây dựng chương trình riêng, có phân công lãnh đạo phụ trách công tác thanh niên, đồng thời bố trí công chức đảm trách việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với thanh niên đơn vị, địa phương mình. Nhờ vậy, việc thực hiện Luật Thanh niên trên địa bàn tỉnh đã thu được một số kết quả khả quan.

Qua khảo sát, bước đầu cả 5 chương trình kể trên đều được các địa phương, các ngành nỗ lực triển khai thực hiện như: tổ chức các đợt truyền thông về quyền trẻ em cho học sinh các cấp tiểu học, THCS và THPT; cấp phát tờ gấp pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, tổ chức tuyên truyền về Luật Thanh niên cho giới trẻ ở các huyện; biên soạn và cấp phát miễn phí tờ gấp về pháp luật cho thanh thiếu niên;

Tạo điều kiện cho công nhân viên chức trong độ tuổi thanh niên học liên thông từ trung cấp lên cao đẳng hoặc từ cao đẳng lên đại học; mở hàng trăm lớp dạy nghề ngắn hạn về chăn nuôi, trồng trọt và chuyển giao khoa học kỹ thuật cho thanh niên; giới thiệu, giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn lượt thanh niên vv…vv…

Mặc dù Luật Thanh niên đã được triển khai thực hiện rộng rãi và cũng đã đem lại lợi ích thiết thực cho thanh niên thông qua những thành quả ban đầu, nhưng trong quá trình thực hiện Luật này cũng bộc lộ những mặt hạn chế, vướng mắc. Trong khi Luật Thanh niên đã có hiệu lực từ năm 2006 thì mãi năm 2012, tỉnh mới ban hành Chương trình “Phát triển thanh niên Tây Ninh giai đoạn 2012 – 2020”.

Vì vậy nên kết quả đạt được chưa cao. Mặt khác, Luật hầu như chỉ được thực hiện ở cấp tỉnh, xuống đến cấp huyện, cấp xã thì cứ… rơi rụng dần. Có địa phương- như lời nhận xét của nhiều thành viên trong đoàn giám sát- đã chỉ triển khai thực hiện chương trình phát triển thanh niên trên… bàn giấy! Điều đó cũng do ở cấp huyện và xã không có người chuyên trách mà chỉ có cán bộ phụ trách kiêm nhiệm công tác này, đồng nghĩa với việc không có ai là người chịu trách nhiệm chính.

Bên cạnh đó, cho đến nay văn bản hướng dẫn cụ thể về việc bố trí nguồn kinh phí cũng như việc quản lý và sử dụng kinh phí phục vụ cho công tác thanh niên vẫn chưa được ban hành, gây khó khăn cho các đơn vị, địa phương. Hiện nay, điều kiện vui chơi giải trí, các hoạt động văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao ở cơ sở nhằm giúp thanh niên nâng cao thể lực, phát triển đời sống tinh thần còn rất thiếu.

Sau một thời gian triển khai thực hiện Luật Thanh niên, sự chuyển biến trong công tác thanh niên vẫn ở mức… chưa đạt yêu cầu, chưa thật sự ngang tầm với nhiệm vụ trong tình hình mới. Một số đơn vị, địa phương còn xem nhẹ công tác thanh niên, thiếu sự theo dõi, kiểm tra, nhắc nhở. Không những vậy, ở nhiều nơi công tác quy hoạch, bồi dưỡng, bố trí, sắp xếp và sử dụng cán bộ trẻ cũng chưa được quan tâm đúng mức. Công tác đào tạo, giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội và còn thiếu tính bền vững.

Một hạn chế khác là việc định hướng nghề nghiệp, giới thiệu việc làm cho thanh niên cũng còn nhiều bất cập. Việc huy động các nguồn lực xã hội để chăm lo, bồi dưỡng và phát triển thanh niên chưa được nhiều người quan tâm. Việc hỗ trợ vốn vay sản xuất, kinh doanh nhằm tạo việc làm cho thanh niên, giúp thanh niên cải thiện đời sống và vươn lên làm giàu chính đáng cho bản thân, gia đình và xã hội vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Công tác thanh niên chưa có sự phát triển bền vững và chưa theo kịp sự phát triển của xã hội. Nhìn chung, những hạn chế, vướng mắc trên đã gây cản trở, khiến cho Luật Thanh niên chưa thật sự đi vào đời sống của giới trẻ.   

Xung quanh việc triển khai và thực hiện Luật Thanh niên, nhiều đơn vị, địa phương đã nêu lên những ý kiến đề xuất nhằm cải thiện tình hình. Có ý kiến nhận định rằng trong Luật đã có quy định khá rõ ràng về quyền lợi, nghĩa vụ của thanh niên cũng như các đối tượng có liên quan nhưng Luật lại chưa có chế tài để xử lý các tổ chức, cá nhân không thực hiện Luật, vì vậy cần có thêm quy định về việc này.

Song song đó, Luật cũng nên quy định cụ thể trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan, ban, ngành thay vì đưa ra hướng dẫn quá nhiều làm cho người thực hiện bị “rối”. Cũng theo kiến nghị của các đơn vị, địa phương, cho đến nay- sau gần 10 năm Luật Thanh niên có hiệu lực mà vẫn chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát, vì vậy cần phải khắc phục điều này để việc thực thi Luật được bảo đảm một cách đầy đủ hơn.

Đồng thời, Luật cũng nên quy định cụ thể cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về công tác thanh niên. Đối với Chính phủ và các bộ, ngành liên quan nên sớm ban hành văn bản hướng dẫn việc phân bổ nguồn kinh phí cho công tác thanh niên và đề án về hoạt động tình nguyện, cùng một số chính sách đối với hoạt động tình nguyện của thanh niên để các địa phương triển khai thực hiện. Riêng với cấp tỉnh, các huyện kiến nghị thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng về công tác thanh niên cho cán bộ, công nhân viên chức phụ trách công tác này ở huyện cũng như các xã, thị trấn.   

Hoàng Trương