Trẻ em sinh hoạt tại một lớp học (ảnh minh hoạ).

TẬP TRUNG VÀO CHẤT LƯỢNG DÂN SỐ

Báo cáo với đoàn giám sát, đại diện Huyện uỷ Tân Biên cho biết: tổ chức bộ máy cán bộ quản lý, điều hành công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình (DS-KHHGĐ) trên địa bàn huyện đã được kiện toàn. Trung tâm DS-KHHGĐ huyện được thành lập từ cuối năm 2008 với biên chế ban đầu là 3 cán bộ viên chức. Hiện tại, Trung tâm có 6 cán bộ viên chức chính thức. Mỗi xã đều có cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ và từng bước được chuẩn hoá, đã thực hiện việc chuyển cán bộ DS-KHHGĐ thành viên chức trạm y tế xã.

Trình độ cán bộ dân số xã được nâng lên so với trước. Hiện nay toàn huyện Tân Biên hiện có 195 cộng tác viên phụ trách công tác DS-KHHGĐ (tăng 44 cộng tác viên so với năm 2009). Để nâng cao chất lượng dân số, cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp chú trọng việc phát động các phong trào rèn luyện thân thể, bảo vệ sức khoẻ, giữ gìn vệ sinh và cải thiện môi trường sống tại cộng đồng. Các phong trào luyện tập thể dục thể thao rèn luyện sức khoẻ được các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia.

Về kết quả triển khai các mô hình, giải pháp can thiệp, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dân số, vị cán bộ Huyện uỷ Tân Biên cho biết thêm: trong 10 năm qua, Huyện uỷ, UBND huyện đã chỉ đạo cho Trung tâm DS-KHHGĐ huyện phối hợp với Ban Quản lý Đề án dân số - Sở Y tế Tây Ninh triển khai 3 đề án: “Sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh”; “Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” và “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân”.

Kết quả triển khai đề án “Sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh” cho thấy: trong năm 2012 đã tiến hành sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho 618 trẻ, trong đó phát hiện 4 cháu thiếu men G6PD (một bệnh di truyền có liên quan đến vấn đề giới tính). Trung tâm DS-KHHGĐ đã hướng dẫn cho người nhà của các cháu nhiễm bệnh về phương pháp điều trị và phòng tránh các loại thức ăn, thuốc chữa bệnh gây hại cho trẻ. Năm 2013, các cơ quan chuyên môn sàng lọc sơ sinh được 458 trẻ/1.213 trẻ sinh. Qua đó phát hiện, theo dõi 11 trẻ nhiễm bệnh thiếu men G6PD và tăng suy giáp bẩm sinh.

Đề án “Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” được bắt đầu triển khai thực hiện từ năm 2012. Hơn 500 lượt người trên địa bàn huyện đã được phổ biến kiến thức về những quy định nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi. Năm 2013 và 2014, các cơ quan liên quan đã cung cấp các sản phẩm truyền thông, khẩu hiệu tuyên truyền về giới tính khi sinh tại các địa điểm trung tâm, phát tờ rơi về biện pháp tránh thai cho các xã, thị trấn.

Về kết quả triển khai đề án “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân”, theo ghi nhận được, đề án này hiện đang được 4 xã Tân Bình, Tân Lập, Thạnh Bình và Thạnh Bắc triển khai thực hiện. 4 xã đều đã thành lập và duy trì hoạt động Câu lạc bộ “Tiền hôn nhân”.

Trước những nguy cơ, hệ luỵ về tình trạng mất cân bằng giới tính, Huyện uỷ Tân Biên đã rất quan tâm công tác lãnh đạo, chỉ đạo ngành chức năng tuyên truyền cho người dân nâng cao nhận thức về nguy cơ này, góp phần hạn chế tình trạng phân biệt trong việc sinh con trai và con gái.

Đánh giá sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 47, Huyện uỷ Tân Biên cho rằng: các cấp uỷ Đảng, chính quyền đã nêu cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác thực hiện chính sách DS-KHHGĐ. Các cấp uỷ Đảng, chính quyền và các đoàn thể chính trị xã hội, quần chúng nhân dân đã hiểu được tầm quan trọng của chính sách DS-KHHGĐ gia đình trong phát triển kinh tế xã hội. Kết quả công tác DS-KHHGĐ đã góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của huyện, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.

Tuy vậy, những mặt hạn chế, yếu kém vẫn còn tồn tại. Một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức chưa đầy đủ, chưa thấy được việc sinh con nhiều có ảnh hưởng đến giáo dục, kinh tế hộ gia đình và sự phát triển chung của đất nước. Một bộ phận người dân do đời sống khó khăn, trình độ hạn chế chưa quan tâm đến vấn đề DS-KHHGĐ. Nhiều hộ gia đình vẫn quan trọng việc có con trai để nối dõi tông đường, điều đó đã ảnh hưởng đến việc mất cân bằng tương đối về giới tính. Một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân còn vi phạm chính sách dân số (có 4 trường hợp đảng viên), tư tưởng trọng nam khinh nữ còn tiềm ẩn cũng dẫn đến nguy cơ mất cân bằng giới tính.

Tại huyện Trảng Bàng, năm 2010, đề án “Sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh” được triển khai tại Thị trấn và 7 xã An Hoà, Gia Lộc, Lộc Hưng, Đôn Thuận, Phước Lưu, Bình Thạnh, Phước Chỉ. Năm 2011, việc triển khai đề án được mở rộng tại 3 xã: An Tịnh, Hưng Thuận và Gia Bình. Các cơ quan chức năng đã tổ chức nói chuyện chuyên đề ở cộng đồng cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, các vị chức sắc tôn giáo và những người có uy tín trong cộng đồng. Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 47, các số liệu ghi nhận được ở Trảng Bàng cho thấy, chỉ tiêu vận động thực hiện đình sản đạt thấp. Mặc dù duy trì được mức độ giảm sinh theo kế hoạch tỉnh giao nhưng công tác giảm sinh của huyện này chưa vững chắc, vẫn còn một bộ phận cán bộ và nhân dân muốn sinh nhiều con và muốn có con trai; tỷ số giới tính khi sinh ở bé trai còn cao so với bé gái.

Học sinh Trường mẫu giáo xã Hoà Hiệp (Tân Biên).

Tại huyện Dương Minh Châu, năm 2005 tỷ lệ tăng dân số tự nhiên đạt 0,99%, năm 2014 đạt 0,90% (chỉ tiêu nghị quyết của Đảng bộ huyện là 1%). Tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên đạt 4,62% năm 2005, ước đạt 2,73%. Năm 2014, theo đánh giá của Huyện uỷ, ngoài những kết quả đạt được, công tác DS-KHHGĐ trên địa bàn huyện cũng còn không ít mặt hạn chế. Một số cấp uỷ và chính quyền cơ sở chưa thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo về thực hiện chính sách này. Việc triển khai, quán triệt các văn bản hướng dẫn thực hiện chính sách DS-KHHGĐ của Đảng và Nhà nước ở một số đơn vị chưa được tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên. Chất lượng dân số của huyện còn thấp, tỷ lệ sinh con thứ 3 tuy có giảm nhưng chưa vững chắc; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn; công tác tuyên truyền, vận động ở nhiều nơi chưa được chú trọng thường xuyên, chủ yếu chỉ tiến hành trong các đợt cao điểm chiến dịch.

GIÀ HOÁ DÂN SỐ VÀ NHỮNG THÁCH THỨC ĐẶT RA

Tây Ninh đang chuyển sang cơ cấu dân số già, đó là điều đã được các thành viên đoàn giám sát nêu ra trong quá trình làm việc vừa qua. Xu hướng sống độc thân đang ngày càng xuất hiện rõ, độ tuổi kết hôn hiện đang muộn hơn và đã có hiện tượng các cặp vợ chồng không muốn sinh con hoặc chỉ sinh rất ít.

Theo số liệu do UBND tỉnh công bố, hiện nay mức sinh của Tây Ninh được nhìn nhận là thấp (dưới 1%). Tỷ số giới tính khi sinh là 112 trẻ nam/100 trẻ gái. Điều đó cộng với tình hình dân số đang già hoá là một thách thức lớn đối với công tác DS-KHHGĐ của tỉnh nhà.

Với tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên chỉ dưới 1%, già hoá dân số không còn là nguy cơ mà đã thật sự hiện hữu, điều này sẽ đặt ra một thách thức không nhỏ đối với công tác DS-KHHGĐ của tỉnh nhà. Dân số bị già hoá sẽ ảnh hưởng đến đời sống xã hội do nguồn lao động bị giảm trong khi số người sống phụ thuộc lại tăng lên. Điều này đồng nghĩa với việc chu kỳ cơ cấu dân số vàng của Tây Ninh nói riêng, cả nước nói chung sẽ kết thúc sớm hơn dự báo.

Theo các dữ liệu đã được công bố rộng rãi, có lẽ ít quốc gia nào có một cơ cấu dân số đa dạng như ở Việt Nam. Nước ta vừa chuyển từ cơ cấu dân số trẻ (với hơn 30% dân số là trẻ em) sang cơ cấu “dân số vàng” (số người trong độ tuổi lao động cao gấp 2 lần số người trong độ tuổi phụ thuộc), thì cũng gần như đồng thời bước vào giai đoạn già hoá dân số.

Theo các nhà nhân khẩu học, già hoá dân số hay còn gọi “dân số đang già” là khi số người từ 65 tuổi trở lên chiếm hơn 7% tổng dân số; hoặc khi tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm hơn 10% tổng dân số. Trong một dự báo trước đây, Tổng cục Thống kê cho biết: năm 2017 Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ già hoá dân số.

Tuy nhiên, tiến trình già hoá dân số có thể sẽ đến sớm hơn dự báo. Trên thế giới, thời kỳ cơ cấu dân số vàng được ghi nhận là kéo dài trong khoảng thời gian 40 năm. Tuy nhiên do mức sinh thấp, số người cao tuổi ngày càng nhiều nên thời kỳ cơ cấu dân số vàng sẽ kết thúc sớm, đồng nghĩa với việc già hoá dân số sẽ đến nhanh hơn.

Đ.V.T