Trong lúc đưa chúng tôi đi tham quan hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt của người dân khu vực thị trấn huyện Dương Minh Châu, vị cán bộ văn phòng UBND huyện cung cấp thông tin: trước đây hai bên lề đường tỉnh 781 có 2 con mương thoát nước dẫn nước mưa chảy xuống suối Xa Cách.

Sau này, nhiều hộ dân khu vực mặt tiền đường 781 đã đưa thẳng nước thải sinh hoạt của gia đình ra hệ thống mương thoát nước nói trên, trong khi suối Xa Cách lại đổ ra kênh Tây- nơi cung cấp nước cho nhà máy cấp nước của tỉnh.

Trước tình hình đó, vào tháng 10.2011, UBND tỉnh đã có quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình nhà máy xử lý nước thải khu vực thị trấn Dương Minh Châu với tổng mức đầu tư hơn 23,5 tỷ đồng nhằm thu gom nước thải sinh hoạt khu vực này đưa vào xử lý để đạt tiêu chuẩn cột A trước khi xả ra suối Xa Cách. Dự án được chính thức khởi công vào tháng 2.2013, đến nay nhà thầu đã cho vận hành thử nghiệm.

Dân muốn tham gia nhưng ngại

Theo lời vị cán bộ văn phòng UBND huyện Dương Minh Châu, dự án nhà máy xử lý nước thải có công suất xử lý giai đoạn 1 là 1.200m3/ngày đêm (công suất theo quy hoạch là 2.400m3/ngày đêm) có thể phục vụ cho hơn 7.000 dân ở khu vực thị trấn Dương Minh Châu.

Bước đầu, nước thải của các hộ dân ở khu vực cặp đường 781 sẽ được thu gom theo hệ thống cống dẫn được lắp đặt dọc theo trục đường với chiều dài 2.100m, sau đó đưa xuống một hồ chứa ở bờ suối Xa Cách.

Tại đây, nước thải sinh hoạt sẽ được đưa bằng hệ thống ống về nhà máy để tiến hành xử lý theo quy trình sao cho đạt tiêu chuẩn cột A, trước khi xả ra suối. Hệ thống ống thu gom nước thải tại khu vực chợ Dương Minh Châu đã được lắp đặt, sắp tới chúng sẽ được đấu nối đưa về nhà máy xử lý nước thải.

Hiện nay, nước thải từ chợ Dương Minh Châu vẫn thải trực tiếp ra suối Xa Cách. Trong tương lai, các con đường lớn trong nội ô thị trấn Dương Minh Châu sẽ có hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt của người dân đưa về nhà máy xử lý.

Cũng theo vị cán bộ văn phòng UBND huyện Dương Minh Châu, hiện chỉ có khoảng 30% hộ dân dọc theo trục đường 781 đồng ý đấu nối hệ thống nước thải sinh hoạt của gia đình mình vào hệ thống thu gom nước thải của huyện. Khó khăn ban đầu là do các nhà dân dọc theo đường đã xây dựng trước đây đều có bể thấm chứa nước thải tự xây. Nếu muốn đưa ống nước thải ra cống thu gom họ phải đào nền nhà lên để đi lại đường ống. Chính thế nhiều người còn ngán ngại vì sợ tốn kém.

Còn có một lý do khác khiến người dân chưa “mặn” với việc sử dụng hệ thống xử lý nước thải, ngoài lý do nhà xây đã lâu, đã có hầm thấm chứa nước thải.

Một chủ tiệm phôtô gần trụ sở Huyện uỷ cho biết, phía trước làm gì có đường ống nào thu gom nước thải để chị đưa nước thải sinh hoạt gia đình ra Có chăng là hệ thống cống nằm sâu dưới vỉa hè cả thước, làm sao mà “đấu nối” cho được?

Về vấn đề này, vị cán bộ huyện giải thích rằng loại cống nơi đây là cống bê tông cốt thép D300 nhưng được lắp đặt sâu dưới vỉa hè nên có thêm một hệ thống ống nhựa 112 nằm ở vị trí nông hơn để thu gom nước thải đưa xuống đường cống chính.

Trước nhà dân đều có một cái co ống đưa lên để các hộ dễ dàng đấu nối vào ống nhựa. Tuy nhiên, ở đoạn đường trên chỉ có vài hộ dân nên không lắp đặt hệ thống ống nhựa như thế.

Còn thiếu thông tin

Tại đoạn có lắp đặt hệ thống ống nhựa song song với hệ thống cống nước thải sinh hoạt, ngoài những hộ dân đã nắm bắt thông tin, kịp thời đưa nước thải sinh hoạt gia đình vào hệ thống xử lý nước thải để hưởng lợi ích, thì cũng còn nhiều người chưa hiểu rõ về công trình thu gom nước thải nhằm phục vụ tốt hơn cho cuộc sống của chính họ.

Một người dân đã đấu nối vào hệ thống xử lý nước thải của huyện cho biết: sau khi tiến hành đấu nối, gia đình ông đã thoát khỏi nỗi lo tràn hầm, hay hầm chứa nước thải gia đình bị nghẹt, nhất là không còn phải chịu cảnh mùi hôi từ hầm thoát ra.

Một người dân khác lại cho biết, do nhà chị được xây dựng đã lâu nên hiện nay phân nửa khối lượng nước thải sinh hoạt trong nhà được đưa ra bể thấm phía sau nhà. Khi có hệ thống xử lý nước thải phía trước nhà, gia đình chị cũng thiết kế một đường ống đấu nối vào hệ thống chung nhưng chỉ để thải nước sinh hoạt như rửa rau, nấu ăn; còn nếu đưa toàn bộ nước thải ra thì lại ngại phải đào nền nhà, đi lại đường ống rất nhiêu khê, tốn kém.

Nhiều người dân khác quanh khu vực khi được hỏi đều nói mình chỉ biết mang máng về công trình xử lý nước thải sinh hoạt kể trên. Theo lời một chủ tiệm bán phụ tùng xe máy, thấy công nhân đào, lắp ống trước nhà,  anh cũng có hỏi thì mới hay họ lắp đặt hệ thống thu gom nước thải.

Thế nhưng anh chưa nghe nói bao giờ người dân mới được đưa nước thải sinh hoạt gia đình ra hệ thống chung. Vì thế, hiện nay hầm chứa nước thải sinh hoạt của gia đình đã đầy nhưng anh không biết để đấu nối ống nước thải nhà mình với hệ thống thu gom. Một chủ hộ gia đình cho biết, khi nghe thông tin có hệ thống thu gom nước thải, anh rất mừng.

Anh cũng được nghe cán bộ phổ biến rằng khi công nhân đi đường ống trước nhà sẽ hỏi ý kiến gia đình về vị trí, đồng thời đơn vị thi công sẽ đưa lên một ống nối (co) từ dưới lên trên vỉa hè để gia đình anh có thể đấu nối đường ống dễ dàng.

Nghe vậy, anh đã đào đất, lắp đặt đường ống để đưa nước sinh hoạt gia đình mình ra phía ngoài chờ sẵn đưa nước vào hệ thống thu gom nước thải. Vậy mà hiện tại, anh phải đào vỉa hè để đưa ống nước thải nhà mình sang nhà bên cạnh (có lắp đặt ống nối vào hệ thống thu gom của huyện), dù anh đã nhiều lần phản ánh nhưng đến nay chưa thấy ai xử lý.

Theo lời giải thích mà chúng tôi được nghe, trong quá trình triển khai  thực hiện dự án, UBND huyện Dương Minh Châu đã giao UBND thị trấn Dương Minh Châu tổ chức họp dân 2 lần để thông báo, cũng như khuyến khích người dân tham gia đưa nước thải sinh hoạt gia đình vào hệ thống thu gom chung, nên những người chưa nắm rõ thông tin có thể là do không dự họp.

Có ý kiến cho rằng, hiện nay nhà máy xử lý nước thải khu vực thị trấn Dương Minh Châu vẫn đang vận hành thử nghiệm, chưa được nghiệm thu.

Do đó chủ đầu tư (UBND huyện) có thể yêu cầu nhà thầu xem xét lại hệ thống ống thu gom nước thải, nhất là quan tâm đến những điều mà người dân phản ánh (chẳng hạn như không có ống nối từ hệ thống ống thu gom đưa lên ở trước nhà dân).

Cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động để  người dân tích cực tham gia, đưa nước thải sinh hoạt gia đình vào hệ thống thu gom xử lý đúng quy trình, đem lại lợi ích về mặt sức khoẻ, môi trường… Có như thế mới thực sự phát huy hiệu quả của một công trình xử lý nước thải sinh hoạt khu dân cư đầu tiên của tỉnh, không ngoài mục đích phục vụ đời sống của người dân ngày càng tốt hơn.

THẾ NHÂN