Cái Bèo là di tích khảo cổ thềm biển có quy mô lớn, địa tầng dày, có tổ hợp di tích và di vật phong phú. Các vết tích văn hóa cho thấy, đây là làng chài ven biển cổ nhất được biết hiện nay ở Việt Nam.

Cái Bèo được xác định là một điểm đến hấp dẫn trong chiến lược xây dựng và phát triển Cát Bà, Hải Phòng trở thành trung tâm du lịch Quốc gia và Quốc tế.

Di chỉ Cái Bèo nằm cách trung tâm thị trấn Cát Bà 1,5km về phía đông nam. Đây là thung lũng bằng phẳng, 3 mặt núi đá vôi bao bọc, còn mặt đông quay ra biển. Khu di chỉ rộng khoảng 800m², dốc thoải từ Nam ra Bắc, cao 3,5m so với mặt biển.

Cách di chỉ 200m là dãy núi Áng Thảm và Bù Nâu chạy vòng cung ôm lấy Cái Bèo, làm cho nơi đây kín gió, biển không ồn ào, phong cảnh hữu tình, thuận tiện cho việc sinh sống và khai thác thủy sản. Có lẽ vẻ đẹp thiên nhiên đã quy tụ về đây, cùng với thuận lợi về địa thế, phong phú về sản vật nên dân cư cổ Cái Bèo đã quần tụ lâu dài tại đây, tạo nên nền văn hóa đặc sắc.

Qua khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều lớp đất cấu tạo khác nhau, nằm theo một trật tự nhất định, khá dày, khoảng 2,6m và có thể phân biệt được 3 lớp sớm, muộn. Lớp 1 thuộc sơ kỳ thời đồ đá mới, cách ngày nay khoảng 7000 năm. Lớp 2 thuộc hậu kỳ thời đại đá mới, cách ngày nay 5.000 năm và lớp thứ 3 thuộc nền văn hóa Hạ Long, cách đây 4000 năm.

Hơn 479 hiện vật thu được gồm các công cụ: như chày, bàn nghiền, bàn mài, hòn kê, rìu bôn, đục, chì lưới, nồi gốm, dụng cụ ghè đẽo, chặt thô, mũi nhọn, đòn kê, chày; quanh bếp nấu và hố rác bếp là những xương, răng cá và thú. Những hiện vật này thuộc các niên đại khác nhau từ 4000 - 7000 năm.

Kết quả thám sát cho thấy, Cái Bèo là di tích khảo cổ thềm biển có quy mô lớn, địa tầng dày, có tổ hợp di tích và di vật phong phú. Những vết tích văn hóa ở đây đã phản ánh sự phát triển kế tiếp từ trung kỳ đá mới - đặc trưng cho nền văn hóa Cái Bèo, sang hậu kỳ đá mới - đặc trưng cho văn hóa Hạ Long. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử cho biết: di chỉ khảo cổ Cái Bèo là một trong những di tích quý hiếm nhất của vùng duyên hải Bắc Bộ. Đây là một làng chài ven biển cổ có quy mô lớn nhất hiện được biết ở Việt Nam.

Di chỉ Cái Bèo được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia năm 2009. Đây không chỉ là di sản văn hóa biển tiêu biểu, đặc sắc của Việt Nam mà còn là bảo tàng địa chất tuyệt vời về sự dao động mực nước biển đại dương. Sự tiếp nhận và thích ứng của con người trước hiện tượng biển tiến, biển thoái, là một bài học cho chúng ta hôm nay trước nguy cơ xâm thực của nước biển do biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, vẻ thơ mộng của thiên nhiên và cuộc sống nhộn nhịp của làng chài giúp Cái Bèo hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước.

Trong chiến lược xây dựng và phát triển Cát Bà trở thành trung tâm du lịch cấp quốc gia và quốc tế, một trong những địa chỉ được huyện Cát Hải quan tâm chính là quản lý khai thác và phát huy giá trị văn hóa di chỉ Cái Bèo./.

Nguồn website haiphong