Cán bộ xã Thái Bình, huyện Châu Thành trong một buổi làm việc phục vụ dân.

Vừa qua, đoàn giám sát của HĐND tỉnh đã tiến hành giám sát tình hình triển khai thực hiện cải cách hành chính giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh. Đoàn đã làm việc trực tiếp hoặc gián tiếp với một số sở, ngành, UBND huyện, thông qua đó ghi nhận được nhiều chuyển biến tích cực.

Giảm bớt những phiền hà

Theo đánh giá của đoàn giám sát, tình hình triển khai thực hiện chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh thời gian qua có sự chuyển biến tích cực, công tác chỉ đạo điều hành cải cách hành chính được quan tâm. UBND tỉnh đã chủ động triển khai thực hiện chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ IX về “cải cách hành chính giai đoạn 2011 - 2015”. Kết quả thực hiện đến nay có 7 trên tổng số 12 mục tiêu cụ thể của chương trình đã đạt mục tiêu đề ra.

Một số thủ tục hành chính ở các lĩnh vực như cấp giấy phép đăng ký kinh doanh, giấy phép đầu tư, giấy phép xây dựng đã được giải quyết sớm hơn thời gian quy định. Trong đó, việc cấp mới giấy phép đăng ký kinh doanh giảm từ 5 ngày xuống còn 3 ngày; thay đổi, bổ sung giấy phép đăng ký kinh doanh giảm từ 3 ngày xuống còn 1 ngày.

Thủ tục hành chính về đất đai cũng được tập trung rà soát, xử lý vướng mắc, giảm được trên 40% thời gian đi lại cũng như chi phí của người dân. Công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp trong giải quyết thủ tục hành chính ngày càng tốt hơn, tỷ lệ hồ sơ giải quyết trước và đúng hạn đạt trên 95%. Tình trạng hồ sơ trễ hạn và tồn đọng đã giảm đáng kể so với trước.

Qua đợt giám sát, đoàn ghi nhận, bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của các ngành, các cấp được kiện toàn, tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức chuyển biến rõ nét, tốt hơn nhiều so với trước. Các loại thủ tục hành chính được công khai minh bạch tại trụ sở cơ quan, trên cổng thông tin điện tử của tỉnh, huyện đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi giải quyết thủ tục hành chính. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào cải cách hành chính đã đem lại một số kết quả nhất định. Các cuộc họp trực tuyến, họp không giấy góp phần giảm bớt thời gian, chi phí đi lại, từ đó từng bước nâng cao tính chuyên nghiệp trong hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước.

Vẫn còn đó những mặt hạn chế

Mặc dù vậy, theo nhận định của đoàn giám sát: công tác cải cách hành chính vẫn đang tồn tại những mặt hạn chế nhất định. Công tác tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa của công cuộc cải cách hành chính chưa đạt hiệu quả cao, chưa tạo điều kiện để người dân hiểu và hưởng ứng tham gia giám sát. Một số thủ tục hành chính liên quan đến nhiều sở, ngành, địa phương chưa có sự thống nhất do các ngành chậm có ý kiến phản hồi đã gây ảnh hưởng đến thời gian giải quyết thủ tục hành chính.

Một bộ phận cán bộ, công chức, nhất là bộ phận “một cửa” các cấp còn yếu về năng lực chuyên môn nghiệp vụ và còn có thái độ chưa đúng mực khi giao tiếp với người dân đến liên hệ làm thủ tục hành chính. Việc thực hiện cơ chế một cửa liên thông giữa cấp huyện và cấp xã trong lĩnh vực cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất chưa được thực hiện ở một vài địa phương như các huyện Dương Minh Châu, Gò Dầu…

Cũng theo nhận định của đoàn giám sát, những hạn chế tồn tại trong công tác cải cách hành chính giai đoạn 2011 - 2015 có cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan. Về nguyên nhân khách quan, thủ tục hành chính ở một số lĩnh vực công vẫn còn rườm rà, tính ổn định, tính đồng bộ của một số văn bản pháp luật chưa cao. Điều đó chẳng những gây khó khăn không chỉ đối với cá nhân, tổ chức có nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính mà chính đội ngũ thực thi công vụ cũng gặp phiền phức.

Về nguyên nhân chủ quan, đoàn giám sát cho rằng người đứng đầu ở một số cơ quan, đơn vị chưa quan tâm đúng mức đến việc lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch cải cách hành chính, nhất là cơ chế một cửa. Số lượng, chất lượng của một bộ phận cán bộ, công chức các cơ quan chuyên môn cũng như cán bộ, công chức làm việc tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả được nhìn nhận là còn hạn chế. Việc thẩm định, trình phê duyệt đề án xác định vị trí việc làm trong các cơ quan hành chính, các đơn vị sự nghiệp công lập còn chậm.

Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các cơ quan hành chính Nhà nước, các đơn vị, bộ phận liên quan trên một số lĩnh vực chưa nhịp nhàng. Kỹ năng xử lý, giải quyết công việc còn có phần cứng nhắc, rập khuôn, máy móc…

Trên cơ sở những kết quả đã đạt được và những mặt hạn chế tồn tại, đoàn giám sát kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các ngành, các cấp rà soát các mục tiêu chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ IX về cải cách hành chính giai đoạn 2011 - 2015, nhất là các mục tiêu chưa hoàn thành để kịp thời ban hành các giải pháp thực hiện. Các mục tiêu chưa được hoàn thành gồm có: giảm chi phí của cá nhân, tổ chức khi thực hiện thủ tục hành chính; giảm thời gian giải quyết công việc tại cơ quan hành chính; tỷ lệ hài lòng của cá nhân, tổ chức đối với dịch vụ do cơ quan hành chính cung cấp, dịch vụ y tế và dịch vụ giáo dục.

UBND tỉnh cần tập trung chỉ đạo củng cố, tăng cường hơn nữa mối quan hệ phối hợp giữa các ngành, lĩnh vực và các cơ quan liên quan trong việc tiếp nhận, luân chuyển, xử lý hồ sơ và trả kết quả cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp bảo đảm thực hiện đúng quy định về nội dung và thời hạn giải quyết công việc…

Đối với các sở Tư pháp, Tài chính, Thông tin và Truyền thông, Tài nguyên - Môi trường, cần tăng cường công tác tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng thực thi công vụ cho đội ngũ cán bộ công chức. Đoàn giám sát cũng kiến nghị các đơn vị đẩy mạnh công tác kiểm tra cải cách hành chính, cải cách công vụ, tiếp tục rà soát, đơn giản hoá thủ tục hành chính.

Đánh thức quyền và nghĩa vụ của người dân

Trao đổi với phóng viên xung quanh bản báo cáo của Thường trực HĐND tỉnh về kết quả cải cách hành chính trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011 – 2015, ông Phan Văn Sử- Giám đốc Sở Nội vụ (cơ quan giữ vai trò tham mưu chính cho UBND tỉnh về vấn đề cải cách hành chính) có ý kiến cho rằng: đánh giá đoàn giám sát là khách quan.

Ông nói: “Cải cách hành chính luôn là vấn đề được Chủ tịch UBND tỉnh đặc biệt quan tâm. Trong một thời gian tương đối ngắn, với sự vào cuộc mạnh mẽ, dứt khoát, UBND tỉnh và các đơn vị trực đã tạo ra được sự chuyển biến thật sự về cải cách hành chính. Các chỉ số thu thập được cho thấy người dân, tổ chức, doanh nghiệp khi làm thủ tục hành chính đã không còn vất vả như trước đây, dù rằng vẫn còn đó những bất cập, hạn chế cần được tháo gỡ”.

Vẫn theo lời ông Sử, có những vấn đề nói ra thì nghe đơn giản nhưng bắt tay vào làm mới thấy không hề dễ, ví dụ như chuyện cấp bổ sung giấy phép đăng ký kinh doanh trước đây mất ba ngày, nay chỉ còn một ngày. “Dù đã rất nỗ lực nhưng cho đến nay vẫn còn năm mục tiêu chưa đạt, thời gian tới, Sở Nội vụ sẽ tiếp tục tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện để hoàn thành các mục tiêu còn lại” - ông Sử cho biết thêm.

Nói về công tác cán bộ, ông cho rằng cái gốc của vấn đề đều nằm ở chỗ con người, không nên và không thể cứ vướng cái gì đó lại đổ lỗi cho cơ chế. Hiện Sở Nội vụ đã và đang tiếp tục tham mưu UBND tỉnh tiếp tục đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng cán bộ, công chức, đặc biệt là những người làm việc ở cấp cơ sở để đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi của người dân.

Liên quan đến chương trình cải cách hành chính của tỉnh, ngày 23.9.2014, UBND tỉnh đã có Quyết định số 55/2014/QĐ-UBND (Quyết định 55) ban hành quy chế phối hợp tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính trên địa bàn tỉnh. Dựa trên các văn bản pháp luật hiện hành, UBND tỉnh giao Sở Tư pháp làm đầu mối tiếp nhận toàn bộ các phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính trên địa bàn toàn tỉnh.

Sở Tư pháp có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan, cung cấp các biểu mẫu phản ánh, kiến nghị phục vụ cho quá trình tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị hướng dẫn cơ quan hành chính các cấp trên địa bàn tỉnh. Theo tinh thần của Quyết định 55 thì nội dung phản ánh, kiến nghị bao gồm những vướng mắc cụ thể trong việc thực hiện các quy định hành chính, nhất là trong việc giải quyết vướng mắc thủ tục hành chính cho cá nhân, tổ chức có hành vi chậm trễ, gây phiền hà, sách nhiễu, thiếu trách nhiệm, tự ý đặt thêm các giấy tờ ngoài quy định và rất nhiều vấn đề, lĩnh vực quan trọng khác có liên quan.

Xung quanh Quyết định 55, người viết bài này xin mạnh dạn bàn thêm vài điều. Trước hết, với những nội dung được ghi trong Quyết định này, có lẽ công việc chủ trì nên giao cho Sở Nội vụ sẽ hợp lý hơn là giao cho Sở Tư pháp, xét về mặt thực tế.

Bởi vì Sở Nội vụ là cơ quan chuyên trách về công tác tổ chức cán bộ, do đó, việc kiểm tra kỷ cương, kỷ luật hành chính là thế mạnh, là chức năng chính của cơ quan này. Căn cứ vào chức năng, quyền hạn được giao, Sở Nội vụ và Phòng Nội vụ các huyện, thành phố hoàn toàn có thể kết hợp “một công đôi việc” trong quá trình kiểm tra công vụ.

Mới đây, Sở Nội vụ đã thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận ý kiến đóng góp, phản ánh của cá nhân, tổ chức đối với các cơ quan công quyền. Một điều nữa, có lẽ như Quyết định 55 được ban hành hơi chậm trễ, vì Quyết định này được ra đời trên cơ sở Nghị định số 20/2008 NĐ-CP (Nghị định 20) ngày 14.2.2008 của Chính phủ về tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính. Như vậy, tính từ thời gian Chính phủ ban hành Nghị định 20 cho đến khi Tây Ninh ban hành Quyết định 55 mất đến hơn 5 năm.

Thật ra, để xây dựng và vận hành được một nền hành chính khoa học, hiện đại còn phải mất rất nhiều thời gian với lộ trình và bước đi phù hợp, không phải cứ muốn là được, bởi trình độ phát triển của nước ta còn thấp. Một điều cần phải nói nữa là sẽ rất khó có được một nền hành chính phục vụ, một nền hành chính hiện đại với chức năng kiến tạo sự phát triển nếu như chỉ trông chờ vào các cơ quan công quyền.

Vậy thì điều kiện cần và đủ để có nền hành chính khoa học là gì? Đó chính là việc phải đánh thức quyền làm chủ cũng như nghĩa vụ, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức. Nói khác đi, các cá nhân, tổ chức cũng cần thấy trách nhiệm của mình trong việc chung tay xây dựng một nền hành chính “của mình, do mình, vì mình”.

Nếu chỉ phó mặc cho cơ quan Nhà nước thì sẽ khó tránh khỏi tình trạng chủ quan, làm việc theo kiểu duy ý chí. Quan sát qua các kỳ tiếp xúc cử tri, không khó để nhận thấy hoạt động của các cơ quan dân cử dù đã được cải thiện nhưng hãy còn nặng tính hình thức. Những cử tri thật sự có bức xúc, có nhiều sáng kiến, có học thức thì ít phát biểu do còn dè dặt hoặc không có mặt trong buổi tiếp xúc.

VIỆT ĐÔNG