Thi công đường giao thông nông thôn.

Ngày 13.9.2013, UBND tỉnh Tây Ninh đã ban hành Quyết định số 42/2013/QĐ-UBND (Quyết định 42) về việc quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện đối với xe mô tô và xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ một xy lanh trên địa bàn tỉnh. Quyết định có hiệu lực thi hành sau 10 ngày kể từ ngày ký. Sau một năm kể từ ngày ban hành Quyết định, việc thu phí sử dụng đường bộ tại các địa phương đạt kết quả rất thấp.

Nơi thực hiện, nơi không

Trong Quyết định 42 có quy định rõ: đối với xe mô tô (căn cứ vào dung tích xy lanh được ghi trên giấy chứng nhận đăng ký phương tiện), loại có dung tích xy lanh đến 100m3- mức thu là 50.000 đồng/phương tiện/năm; loại có dung tích xy lanh trên 100m3- mức thu 110.000 đồng/phương tiện/năm; xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ một xy lanh- mức thu 2.160.000 đồng/phương tiện/năm. Tổ chức, cá nhân sở hữu, sử dụng hoặc quản lý phương tiện mô tô, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ một xy lanh là người nộp phí sử dụng đường bộ. Quyết định 42 giao cho UBND xã, phường, thị trấn thu phí các phương tiện trên địa bàn mình quản lý; UBND cấp xã tổ chức cho ấp, khu phố hướng dẫn kê khai và thu phí sử dụng đường bộ trên địa bàn theo mẫu quy định. Đối với các phương tiện phát sinh trước ngày 1.1.2013 thì thực hiện kê khai, nộp phí cả năm 2013, thời điểm kê khai, nộp phí chậm nhất là ngày 30.10.2013. Đối với các phương tiện phát sinh từ ngày 1.1 đến ngày 30.6.2013 thì thực hiện kê khai, nộp phí bằng 1/2 mức thu năm, thời điểm kê khai, nộp phí chậm nhất là ngày 30.10.2013. Đối với các phương tiện phát sinh từ ngày 1.7 đến ngày 31.12.2013- không phải nộp phí năm 2013.

Từ ngày 1.1.2014 việc thu phí trên được quy định như sau: thời điểm phát sinh từ 1.1 đến 30.6 hằng năm- mức thu bằng 1/2 mức thu năm, thời điểm khai, nộp phí chậm nhất là ngày 31.7. Đối với phương tiện phát sinh từ 1.7 đến 31.12 hằng năm, chủ phương tiện thực hiện khai, nộp phí vào tháng 1 năm sau, chậm nhất ngày 31.1 và không phải nộp phí đối với thời gian còn lại của năm phát sinh. Về mức trích để lại cho đơn vị thu phí và việc quản lý, sử dụng tiền phí thu được, đối với các phường, thị trấn, được để lại 10% tổng số phí sử dụng đường bộ thu được trên địa bàn. Các xã được để lại 20% tổng số phí sử dụng đường bộ thu được trên địa bàn để trang trải chi phí tổ chức thu phí theo quy định của Nhà nước; số tiền còn lại, cơ quan thu phí phải nộp hằng tuần vào tài khoản của Quỹ bảo trì đường bộ tỉnh mở tại Kho bạc Nhà nước và dùng để bảo trì hệ thống đường bộ địa phương theo tỷ lệ: UBND huyện, thị xã (nay là thành phố) được hưởng 50% số phí thu được trên địa bàn từng huyện tương ứng để bảo trì hệ thống đường do huyện, xã quản lý; tỉnh hưởng 50% còn lại để bảo trì hệ thống đường do tỉnh quản lý.

Mặc dù Quyết định 42 có hiệu lực thi hành từ cuối tháng 9.2013 nhưng cả năm 2013 chỉ có 35/95 xã, phường, thị trấn tổ chức thực hiện, với số tiền thu được gần 1,4 tỷ đồng. Có 3 địa phương không tổ chức thực hiện là huyện Gò Dầu, huyện Bến Cầu và thành phố Tây Ninh.

Khi tư tưởng chưa thông

Rút kinh nghiệm trong năm 2013, ngay từ đầu năm 2014 lãnh đạo các huyện, thành phố đã ban hành các văn bản đôn đốc, nhắc nhở các xã, phường khẩn trương thực hiện việc thu phí sử dụng đường bộ nhưng tình hình vẫn chưa khả quan. Công tác thu phí vẫn còn ì à ì ạch. Một số huyện tình hình thu phí lại có dấu hiệu… thụt lùi. Như Tân Biên năm 2013 có 6/10 xã tổ chức thu phí nhưng 7 tháng đầu năm 2014 lại chỉ có 3/10 xã có thu. Huyện Gò Dầu chỉ được 2/9 xã có thu, trong khi Bến Cầu chỉ 1/9 xã! Điều ghi nhận là thành phố Tây Ninh tuy năm 2013 chưa thu được đồng nào nhưng 7 tháng đầu năm 2014 đã có 9/10 phường, xã tổ chức thu phí. Cũng trong 7 tháng đầu năm, huyện Dương Minh Châu tăng 6 xã, Hoà Thành và Châu Thành tăng thêm 4 xã thu phí so với năm 2013. Riêng 2 huyện Trảng Bàng, Tân Châu tình hình thu phí vẫn ổn định. Theo thống kê của Quỹ bảo trì đường bộ tỉnh, từ ngày 1.1 đến ngày 7.7.2014, cả tỉnh có 57/95 xã có tổ chức thu phí, với số tiền xấp xỉ 2,6 tỷ đồng.

Xung quanh việc thu phí sử dụng đường bộ, hầu hết các vị lãnh đạo địa phương đều than phiền về việc cấp trên ban hành công văn, đôn đốc, nhắc nhở việc thu phí sử dụng đường bộ rơi vào thời điểm 6 tháng cuối năm; đó là khoảng thời gian mà địa phương vô cùng bận rộn, việc nào cũng phải khẩn trương chạy đua với thời gian- nào thu thuế đất phi nông nghiệp, quỹ quốc phòng an ninh, quỹ phòng chống lụt bão... Việc kê khai các phương tiện thuộc diện nộp phí sử dụng đường bộ cũng gặp không ít khó khăn. Nhiều hộ có 3 chiếc xe chỉ khai 1 chiếc, trường hợp xe chưa sang tên nhưng người sử dụng không khai báo cũng có… Chính vì vậy con số thống kê xe trên địa bàn chưa bảo đảm chính xác. Việc đến từng nhà thu phí cũng khá vất vả, có khi nhân viên thu phí phải đến hai, ba lần mới gặp được gia chủ. Nhiều người còn kèn cựa, nộp phí kiểu “nhỏ giọt”- hôm nay nộp cho1 chiếc, vài ngày hoặc vài tuần sau nộp tiếp cho chiếc khác. (Về phía người dân cũng có lời than phiền rằng, một năm phải đóng đủ thứ quỹ tại địa phương, nay lại thu thêm phí sử dụng đường bộ như vậy là chưa hợp lý).

Mỗi địa phương có cách thu khác nhau, như ở xã Thanh Điền, huyện Châu Thành, có chỉ đạo thu phí từ cán bộ đảng viên trước, rồi thu của nhân dân thu sau. Thế mà vẫn bị chậm. Tính đến tháng 7 vừa qua, xã Thanh Điền mới thu được khoảng 50%. Xã Hiệp Tân, huyện Hoà Thành tỏ ra rất quyết tâm trong việc thu phí, công an ấp được giao đến thu từng nhà bất cứ giờ nào thuận tiện nhất nhưng 7 tháng đầu năm cũng chỉ đạt khoảng 40%, với số tiền gần 147 triệu đồng (đạt cao nhất huyện). “Gay go” nhất là ở các phường, thị trấn. Theo quy định, phường, thị trấn được để lại 10% tổng số phí sử dụng đường bộ trên địa bàn, con số này quá thấp trong khi số phương tiện phải thu thì nhiều. Phương tiện càng nhiều thì việc thu phí càng vất vả. Số phần trăm để lại chưa tương xứng với công lao bỏ ra nên nhiều phường, thị trấn thu đạt rất thấp. Chẳng hạn như phường Ninh Sơn chỉ thu hơn 11 triệu đồng, phường Ninh Thạnh- hơn 4 triệu đồng (thấp nhất Thành phố), thị trấn Hoà Thành hơn 19 triệu đồng (thấp nhất huyện Hoà Thành).

Ông Nguyễn Văn Bính, ngụ tại xã Tân Hội, huyện Tân Châu cho rằng Nhà nước nên xem xét lại, trước đây thu phí giao thông đường bộ, sau phí này được tính vào xăng dầu, nay lại thu phí sử dụng đường bộ- theo ông là không hợp lý. Trong khi đó ông Trần Quang Hoài, ngụ tại xã An Hoà, huyện Trảng Bàng lại đồng tình với chủ trương thu phí sử dụng đường bộ. Ông cho rằng thu phí là để địa phương có kinh phí tu bổ, sửa chữa đường đó là điều hợp lý. Bản thân ông cũng như nhiều người chung quanh khu vực ông ở đã sốt sắng, vui vẻ nộp phí. Có lẽ xã An Hoà đã làm tốt công tác tuyên truyền về việc thu phí sử dụng đường bộ nên đến tháng 7 vừa qua, xã này đã thu được hơn 172 triệu đồng (cao nhất huyện Trảng Bàng).

Phải quyết liệt hơn

Điều khó khăn nhất mà các vị lãnh đạo địa phương phản ánh chính là Nhà nước chưa có biện pháp chế tài đối với tổ chức, cá nhân không chấp hành việc nộp phí sử dụng đường bộ. Người nộp phí không thấy mình có quyền lợi gì còn người không nộp cũng không bị ảnh hưởng gì. Từ đó nhiều người dân có tư tưởng coi thường, cứ hẹn lần hẹn lựa chỉ mong người đi thu phí mệt mỏi, sinh chán nản mà bỏ cuộc! Đâu chỉ người dân mà một số địa phương trong cùng một huyện cũng có sự “so bì” nhau. Có xã năm 2013 thu rất tốt nhưng thấy các xã khác không thu phí  hoặc thu không đạt cũng chẳng sao nên không còn tích cực, hăng hái nữa, kéo theo tiến độ thu phí bị chậm lại.

Từ thực tế trên, có thể thấy việc chỉ đạo thu phí sử dụng đường bộ của UBND huyện, thành phố cần phải quyết liệt hơn nữa. Thực tế trong thời gian qua cũng đã minh chứng- nơi nào chính quyền quan tâm sát sao thì nơi ấy thực hiện tốt việc thu phí và ngược lại. Thiết tưởng cần có chế độ khen thưởng kịp thời, đúng lúc để động viên những địa phương làm tốt công tác này. Những địa phương chưa tích cực hoàn thành nhiệm vụ cũng cần được đôn đốc, nhắc nhở.

DUY ĐỨC