Từ lâu, trồng hoa kiểng bán tết đã trở thành nghề kiếm sống của một số hộ dân trong tỉnh. Do công tác tổ chức chợ Hoa xuân ở TP. Tây Ninh còn “lấn cấn”, nên nhiều hộ chuyên kiếm sống bằng nghề trồng hoa kiểng tết không khỏi chịu thiệt thòi.

Nhà vườn đứng ngồi không yên

Gia đình ông Nguyễn Văn Mạnh ở ấp Vịnh, xã An Cơ là một thí dụ. Ông Mạnh năm nay 56 tuổi, đã có 30 năm chuyên kiếm sống bằng nghề trồng hoa kiểng bán tết. Những ngày cuối năm, chúng tôi đến thăm vườn của ông, thấy hoa kiểng đang lên xanh tốt. Tất cả đã sẵn sàng cung cấp cho thị trường tết. Tuy nhiên, người nông dân có thâm niên cao nhất trong nghề trồng hoa bán tết ở khu vực này đang tỏ vẻ lo lắng, vì chưa biết tết năm nay có buôn bán được hay không.

Ông Mạnh buồn rầu kể: tết năm ngoái, gia đình ông cũng trồng nhiều hoa kiểng như thế này. Đến tết, ông đăng ký mặt bằng 7 lô ở chợ Hoa xuân TP. Tây Ninh. Ngày bốc thăm, cả vợ chồng con cái, dâu, rể nhà ông kéo đến Phòng Quản lý đô thị- đơn vị tổ chức chợ Hoa xuân để bốc thăm. Nhưng kết quả, cả gia đình đều bốc toàn thăm trắng. Ông Mạnh đành ngậm ngùi thuê xe tải chở hoa kiểng lên Tân Châu, đi TP. Hồ Chí Minh, Bình Phước để bán, chấp nhận bán đổ bán tháo, suýt bị lỗ vốn.

Tết năm 2013, ông Mạnh lại lâm vào cảnh khốn đốn tương tự, do không đăng ký được chỗ bán trong chợ Hoa xuân. Năm nay, ông Mạnh thật sự hoang mang khi nghe tin ban tổ chức chợ Hoa xuân chỉ giải quyết cho những người “có thẻ” được tiếp tục bán, còn những người “không có thẻ” thì chưa biết sẽ ra sao. Theo lời ông giải thích, năm ngoái, ban tổ chức đi đến từng gian hàng ghi tên người đứng bán và cấp cho mỗi người một tấm thẻ.

Vừa rồi, ông Mạnh đến Phòng Quản lý đô thị TP. Tây Ninh hỏi thăm thì được trả lời rằng năm nay chỉ những người có thẻ được tiếp tục buôn bán, những người không có thẻ thì… để đó tính sau, vì năm nay không có mở rộng diện tích chợ Hoa xuân nên chưa biết có chỗ dành cho những người “không có thẻ” hay không. “Việc cấp thẻ là một bước cải tiến rất tốt của Ban tổ chức, góp phần hạn chế tình trạng chợ đen. Nhưng nếu năm nay chỉ cho những người có thẻ buôn bán thì thiệt thòi cho những người trồng hoa kiểng như chúng tôi”- ông Mạnh bức xúc nói.

Ông Nguyễn Trọng Hùng, 60 tuổi, ngụ ấp Sa Nghe (xã An Cơ) cũng đang thấp thỏm lo âu cho vụ hoa kiểng tết của mình. Ông Hùng chuyên trồng mai trong chậu và các loại cây kiểng bonsai khác. Hiện tại, ông đang nuôi trồng hơn 1.000 chậu mai kiểng các loại. Tết năm ngoái, ông cũng là một trong nhiều người bốc nhằm thăm trắng nên không có chỗ bán trong chợ Hoa xuân.

Cuối cùng, ông đành đem hàng trăm chậu kiểng của mình “xé lẻ” ra, gửi gian hàng của những anh em trong hội Sinh vật cảnh tỉnh, nhờ bán giúp. Sau tết đến nay, căn bệnh tiểu đường của ông Hùng trở nặng, gây một số biến chứng ngặt nghèo. Hiện mỗi tuần ông phải đến Bệnh viện Đa khoa Tây Ninh chạy thận nhân tạo 3 lần, mỗi lần tốn hơn 500.000 đồng.

Từ đầu năm đến nay, vợ ông Hùng đã phải vay mượn tiền để chữa bệnh cho ông. Tết năm nay, vườn hoa kiểng của ông bà là nguồn thu duy nhất giúp gia đình có thể trả nợ và có tiền trị bệnh cho ông. Ông Hùng mong mỏi ban tổ chức chợ Hoa xuân mở rộng thêm diện tích chợ và có cơ chế phân bổ thoáng hơn, đồng thời khắc phục tuyệt đối tình trạng tranh giành mặt bằng rồi đem sang tay chợ đen, để những người sống bằng nghề hoa kiểng như ông có chỗ buôn bán. “Nếu tình hình cũng như năm trước, không được bán ở chợ Hoa xuân thì vợ chồng con cái tôi ra đường ở là cái chắc, vì nhà cửa, đất đai sẽ bị ngân hàng xiết nợ”- ông Hùng buồn rầu nói.

Gia đình chị Trần Thị Hằng ở ấp Vịnh (xã An Cơ) cũng đang mong ước ban tổ chức chợ Hoa xuân sẽ bố trí cho mỗi người được thuê ít nhất từ hai gian hàng trở lên. Chị chỉ cho chúng tôi xem vườn bông giấy hơn cả ngàn gốc và nhiều loại hoa kiểng khác. Với số lượng nhiều như vậy mà tết năm 2014, gia đình chị chỉ được một lô duy nhất trong chợ Hoa xuân, không đủ chỗ để bày hàng. “Một lô bề ngang 3,5x7m, chúng tôi chỉ để được vài chục chậu kiểng là hết chỗ. Bán gần hết là lại phải thuê xe tải chở xuống mỗi lần được một ít, phải chở nhiều chuyến như vậy giá thành hoa kiểng bị đội lên cao, rất khó bán. Nếu ban tổ chức cho phép mỗi người được đăng ký từ hai, ba lô trở lên thì hay biết mấy”, chị Hằng nói.

Ông Phạm Viết Đức- Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã An Cơ cho biết: “Hiện nay trong xã có hơn 20 hộ dân chuyên sống bằng nghề trồng hoa kiểng bán tết. Trong đó, riêng ở ấp Vịnh có 17 hộ trong cùng một dòng họ làm nghề này. Tết năm 2014, nhiều người trong số họ không tìm được chỗ để bán trong chợ Hoa xuân TP.Tây Ninh. Năm nay, họ đang mất ăn mất ngủ vì đến giờ này mà chưa biết có chỗ cho mình trong chợ hay không. Tôi đang hướng dẫn họ làm đơn đề nghị, có xác nhận của chính quyền địa phương xong đem gửi Phòng Quản lý đô thị nhờ giúp đỡ, nhưng cũng chưa biết có được kết quả gì không?”.

Biện pháp mới liệu có khắc phục được tình trạng cũ?

Để tìm hiểu vấn đề này, phóng viên Báo Tây Ninh đã tìm gặp anh Trần Hữu Ngọc- chuyên viên Phòng Quản lý đô thị TP. Tây Ninh. Anh Ngọc cho biết, theo tinh thần chỉ đạo của lãnh đạo Phòng Quản lý đô thị Thành phố, năm nay sẽ ưu tiên cho những người đã bán ở chợ Hoa xuân năm 2014 được tiếp tục bán. Họ chỉ phải bốc thăm chọn vị trí lô trong chợ.

Đồng thời, Phòng Quản lý đô thị cũng sẽ dự trù thêm một số lô trống để dành cho những người thật sự có nhu cầu buôn bán trong chợ năm nay. Những người mới ấy sẽ được tổ chức bốc thăm riêng. Đặc biệt, Phòng Quản lý đô thị sẽ áp dụng phương thức thu tiền thuê mặt bằng đầy đủ khi người bán đến đăng ký bán hoa kiểng, và sẽ không hoàn trả lại nếu như họ không tham gia buôn bán trong chợ Hoa xuân. Cách làm này nhằm hạn chế tình trạng những người không có nhu cầu nhưng vẫn đăng ký lô để bán lại cho nhà vườn theo kiểu chợ đen.

Anh Ngọc cũng cho biết thêm, năm nay, chợ Hoa xuân không thay đổi diện tích, chỉ có thay đổi chút ít về vị trí. Cụ thể, khu vực bán hoa hai bên đường Trần Quốc Toản sẽ được dời toàn bộ vào trong khuôn viên công viên Thắng Lợi. Giá thuê mặt bằng cũng có tăng lên so với năm trước. Cụ thể, ở khu vực chính- dọc hai bên đường Trần Hưng Đạo, giá thuê 1,6 triệu đồng/lô (năm trước là 1,3 triệu đồng/lô), khu vực công viên Thắng Lợi giá 1,5 triệu đồng/lô (năm trước 900.000 đồng/lô). Tất cả các lô đều có diện tích từ 30- 35 mét vuông. Khu trưng bày, giới thiệu sinh vật cảnh vẫn bố trí ở phần đất trống khu cửa hàng Bách Hoá cũ.  

Một cách làm khác  

Cùng một loại hình tổ chức, hoạt động cùng thời điểm tết nhưng chợ Hoa xuân của huyện Hoà Thành nhiều năm qua lại rất ổn định, không có cảnh tranh lô, mua bán theo kiểu chợ đen và cách làm của ban tổ chức chợ Hoa xuân cũng không gây hoang mang cho người kinh doanh hoa kiểng. Vì sao vậy? Để tìm lời đáp cho câu hỏi này, người viết đã tìm gặp chị Hằng Thị Quý Tâm- Phó Giám đốc Trung tâm Văn hoá Thông tin huyện Hoà Thành- đơn vị tổ chức chợ Hoa xuân của huyện.

Chị Tâm cho biết: hằng năm, từ tháng 9 Trung tâm Văn hoá Thông tin đã làm tờ trình về việc tổ chức chợ Hoa xuân gửi lên UBND huyện. Ngay sau khi lãnh đạo huyện đồng ý, Trung tâm liền thông báo việc tổ chức chợ Hoa xuân rộng rãi trên loa phát thanh huyện. Những người trồng hoa kiểng trong và ngoài huyện có nhu cầu buôn bán thì đến Trung tâm đăng ký, đóng tiền thuê mặt bằng và được bốc thăm chọn vị trí trong chợ Hoa xuân.

Việc còn lại là nhà vườn cứ lo trồng hoa kiểng sao cho đẹp để bán, chứ không phải bận tâm, lo sợ vì chưa biết sản phẩm của mình có chỗ để bán hay không. Những hộ nào mới, hoặc đăng ký số lượng nhiều, đích thân Giám đốc Trung tâm sẽ đi đến tận nơi để khảo sát xem hộ đó thật sự có trồng hoa kiểng hay không hay chỉ đăng ký để bán chợ đen. Những người đến đăng ký bán hoa kiểng ở chợ Hoa xuân đều có hợp đồng với Trung tâm đàng hoàng.

Trong hợp đồng ghi rõ nội dung, nếu phát hiện người đứng tên đăng ký lô để bán chợ đen cho người khác thì sẽ bị thu hồi mặt bằng mà không trả lại tiền thuê. Cách nay gần hai tháng, công tác tổ chức chợ Hoa xuân của huyện đã hoàn tất. Nhờ việc tổ chức được chuẩn bị sớm và nghiêm túc như thế, nên nhiều năm qua bà con nông dân làm nghề trồng hoa kiểng rất yên tâm và hầu như chưa xảy ra trường hợp mua bán mặt bằng chợ đen nào”- chị Tâm khẳng định.

Cũng theo lời chị Tâm, năm nay chợ Hoa xuân huyện Hoà Thành sẽ được mở rộng thêm mặt bằng. Ngoài những khu vực thường được bố trí trước đây như Trung tâm Văn hoá Thông tin huyện, công viên, bưu điện, Trường THPT Lý Thường Kiệt.  Năm nay, chợ Hoa xuân có thêm khu vực trước sân bóng đá huyện, nhằm bảo đảm cho tất cả những người có nhu cầu buôn bán hoa kiểng đều có chỗ bán. Tuy nhiên, khu vực này phải giải tán, trả lại mặt bằng trước 12 giờ ngày 30 tháng Chạp để chuẩn bị cho việc bắn pháo hoa đêm giao thừa.

Như vậy, có thể thấy cách tổ chức chợ Hoa xuân ở huyện Hoà Thành vừa đơn giản lại vừa hiệu quả. Còn ở TP. Tây Ninh, không hiểu vì sao đã nhiều năm nay, việc tổ chức cứ lúng túng và chợ Hoa xuân TP cứ như khung cửa hẹp khiến cho nhà vườn khổ sở khi phải cố sức chen chân vào.

Trường Sơn