Lễ hội Căm Mương là một hình thức sinh hoạt văn hoá tinh thần ở một số Mường lớn của người Thái ở Thanh Hoá như: Mường Khòong, Mường Ca Da, Mường Kỷ…

Lễ hội Căm Mương của người Mường Kỷ (xã Văn Nho - huyện Bá Thước) diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 20 đến 22.8 âm lịch hàng năm. Nguồn gốc của lễ hội bắt nguồn từ các tục lệ cúng vía của người Thái cổ và nghi lễ giỗ vua.

Trước đây cứ vào khoảng trung tuần tháng 8 âm lịch, khi lúa làm đòng, người dân Mường Kỷ có tục lệ cúng vía lúa, cầu cho mùa màng bội thu, mọi người mạnh khoẻ, bản Mường yên vui. Sau khi Vua Lê Lợi  mất, ở Thanh Hoá và một số nơi khác lập đền thờ vua, lấy ngày giỗ của vua (22.8 âm lịch) làm ngày kị thì ở Mường Kỷ, đồng bào Thái nơi đây đã dựng lên 2 đền thờ vua và tổ chức ngày cúng giỗ.

Để cho ngày lễ long trọng và tiện lợi cho việc sắp xếp thời gian, các bậc cố nhân ở Mường Kỷ đã kết hợp hai tục lệ này trong cùng một lễ hội gọi là Lễ Hội Căm Mương. Tuy nhiên từ những năm 60 của thế kỷ 20 lễ hội Căm Mương không còn được tổ chức nữa.

Để giữ gìn những giá trị văn hóa và lịch sử của lễ hội, cũng như nguyện vọng của đồng bào dân tộc Thái xã Văn Nho - huyện Bá Thước, năm nay xã Văn Nho đã tổ chức khôi phục lại lễ hội Căm Mương.

Trong thời gian diễn ra lễ hội, tất cả mọi người dân ở trong Mường phải kiêng kị, không lao động chân tay nặng nhọc, có nhiều việc làm tốt hướng thiện, ăn mặc đẹp, dành thời gian đi cúng các thần linh và tham gia các hoạt động vui chơi cộng đồng.

Các hoạt động chính của lễ hội Căm Mương diễn ra ở xung quanh hang cá thần theo một trình tự. Từ sáng sớm ngày 20.8 âm lịch các đồ lễ, tế đã được chuẩn bị sắp đặt chu đáo, mọi người rước thầy mo lên hang cá đội tế làm lễ.

Hang cá thần xã Văn Nho nằm ở thôn Chiềng Ban, hang ăn sâu trong núi, có nước chảy ra ngay cửa hang tạo nên một vũng nước và không biết từ bao giờ đã có đàn cá ở đây, được người dân coi trọng bởi cho rằng cá ở đây rất linh thiêng.

Việc thờ ở hang cá thần là thờ Thần linh. Tế, lễ thờ Quận công Hà Công Vụ- người làm chủ hang cá và có công xây dựng, đặt tên đất Mường Kỷ.

Trong các ngày diễn ra lễ hội, các bản làng ở Mường Kỷ cũng tổ chức thờ cúng các Thành Hoàng Làng. Bên cạnh việc tổ chức lễ, tế thờ các vị thần linh và các danh thần có công với dân với nước, cầu mong các vị thần linh phù hộ, mang lại nhiều điều tốt lành cho dân Mường, còn có các hoạt động vui chơi của cộng đồng tại một khu đất rộng bên cạnh hang cá.

Khi tiếng cồng, tiếng chiêng ngân vang, già, trẻ, gái, trai các bản Mường cùng múa hát bên cây bông, múa Khua Luống, nhảy sạp, hát khắp, tham gia các trò chơi dân gian như: đánh cù, đánh mảng, đi cà kheo, ném còn, bắn nỏ thật náo nhiệt và vui nhộn…

Lễ hội Căm Mương đã có lịch sử từ rất lâu đời, trở thành tập quán sinh hoạt có ảnh hưởng sâu sắc trong đời sống của đồng bào Thái xã Văn Nho. Đây là một hình thức sinh hoạt văn hoá mang đậm bản sắc của người Thái, đồng thời qua lễ hội còn giáo dục truyền thống và tinh thần anh dũng quật cường của cha ông trong công cuộc giữ nước.

Vì vậy việc khôi phục, bảo tồn và phát huy những giá trị chân chính của lễ hội Căm Mương ở Văn Nho – Bá Thước là rất cần thiết, qua đó còn mở ra một hướng đi mới về du lịch văn hoá và lịch sử cho vùng đất Mường Kỷ.

Theo dulichxuthanh