Hiện nay, nông dân có ruộng hai bên đường Cầu Phao bắt đầu thu hoạch lúa Hè Thu sớm (còn gọi là lúa vụ 2). Nhìn chung, năng suất lúa vụ này thấp hơn vụ Đông Xuân 2013- 2014. Giá lúa cũng xuống thấp, chỉ có 4.000 đồng/kg lúa tươi (loại lúa IR 50404). Với giá lúa này nông dân làm ruộng lỗ công, thậm chí còn lỗ vốn.

Đang ngồi ăn vội bữa trưa, dưới một bóng cây trên lề đường, anh Nguyễn Văn Danh 40 tuổi, nhà ở ấp Thuận Đông, xã Lợi Thuận cất tiếng than thở, vụ 2 này gia đình ông làm 80 cao ruộng giống lúa IR 50404, vừa thu hoạch xong được 4 tấn. Đây là năng suất trung bình.

Ông bán với giá 4.000 đồng/kg lúa tươi (giá bán tại lề đường ngày 30.5.2014). Trừ hết các khoản chi phí- chưa trừ công lao động của gia đình, ông chỉ còn lời được 3 triệu đồng. Còn nếu tính công lao động của cả nhà trong 3 tháng làm ruộng thì coi như lỗ công.

Vợ ông Danh góp lời: làm ruộng bây giờ khổ quá! Giá lúa thấp mà công lao động, tiền phân bón, thuốc trừ sâu thứ gì cũng lên. Có ruộng không lẽ bỏ hoang nhưng tính ra đi làm mướn ăn công còn sướng hơn làm ruộng. Bởi làm ruộng suốt ba tháng ròng mới thu hoạch mà chẳng được bao nhiêu. Đi làm mướn không phải lo lúa trúng, lúa thất, sâu rầy, hay nắng hạn, mưa ngập gì cả. Cứ đi làm hết buổi là có tiền bỏ túi!  

Như gia đình ông Danh xem ra còn đỡ khổ hơn gia đình anh Nguyễn Văn Tý (32 tuổi) cũng ở ấp Thuận Đông. Vụ này, anh Tý làm 1,2 ha lúa IR 50404. Do thời tiết không thuận lợi, lúa lại bị chuột cắn phá hư hại nhiều, nên anh thu hoạch chỉ được có 4 tấn lúa tươi. Bán lúa xong, trừ các khoản chi phí đầu tư, chưa tính công lao động gia đình thì đã lỗ hơn 2 triệu đồng.

Ông Danh, anh Tý cũng như nhiều nông dân xã Lợi Thuận đều cho rằng: để người làm lúa có lời thì giá lúa tươi bán được phải từ 4.300 đồng/kg trở lên. Do không có nghề nào khác ngoài nghề làm ruộng và cũng không làm được gì ngoài làm lúa, nên mặc dù trong bụng không vui vì sản xuất lúa không có lời, thậm chí còn lỗ nhưng sau khi thu hoạch vụ 2 xong, bà con nông dân ở đây lại phải tranh thủ xuống giống vụ 3 cho kịp thu hoạch trước mùa lũ.

Bên mâm cơm trưa đạm bạc, dưới mái hiên một căn nhà nằm kề cận vùng quy hoạch khu du lịch sinh thái, hai người đàn ông- một đã lớn tuổi và một còn trẻ vừa lai rai vừa bàn chuyện làm ăn. Đó là ông Nguyễn Văn Đức (sinh năm 1956) nhà ở ấp Thuận Tân, xã Lợi Thuận và anh Nguyễn Thanh Lương (35 tuổi), nhà ở xã An Thạnh (cùng huyện Bến Cầu).

Ông Đức cho biết, nhà ông ở giữa ruộng đồng vậy mà không có miếng đất sản xuất. Để nuôi sống gia đình ông phải làm nghề chạy xe ôm ở khu vực gần cửa khẩu quốc tế Mộc Bài. Làm nghề chạy xe ôm khi có khách, lúc ngồi không.

Nhìn cánh đồng nằm trong quy hoạch từ bao năm qua bỏ hoang hoá, ông thấy tiếc hùi hụi, chỉ ước giá như có được vài công đất như thế, ông sẽ khai phá để làm ruộng, kiếm lúa ăn. Được vậy, cuộc sống gia đình sẽ đỡ vất vả hơn bây giờ nhiều.

Anh Lương còn trẻ khoẻ, biết làm đủ mọi công việc đồng áng nhưng quanh năm anh chỉ biết đi làm thuê cho người khác, vì nhà cũng không có miếng ruộng nào. Làm mướn theo thời vụ nông nghiệp nên xong thời vụ rồi anh rơi vào cảnh không có việc để làm.

Anh cũng chỉ mong ước có được vài công ruộng trong tay để “làm cho đã sức”. Anh Lương có hai điều mong mỏi- một là việc đầu tư vào vùng quy hoạch sẽ sớm được thực hiện như dự án đã có để người dân nghèo Bến Cầu có cơ hội tìm được việc làm; hai là nếu nhà đầu chưa có điều kiện triển khai dự án thì nên cho nông dân mượn đất sản xuất trong thời gian chờ đợi. Nông dân nghèo đang “thèm” đất mà nhìn ruộng đất bị bỏ hoang hoá nhiều năm thật là xót xa, cay đắng!

Người nông dân đang tiến hành phá bỏ một hecta đất trồng tràm nước và cây bạch đàn ở cánh đồng xã Lợi Thuận cho biết, trước kia khu đất này là vùng hoang hoá. Hồi đó cây tràm và cây bạch đàn bán được giá, nên ông đã khai hoang để trồng tràm và bạch đàn.

Nhưng hai loại cây này bây giờ ngày càng xuống giá, không cho hiệu quả kinh tế nữa. Nay trên cánh đồng đã có kênh mương thuỷ lợi thuận tiện cho làm lúa, nên gia đình ông quyết định phá bỏ vườn cây dài ngày để lấy đất trồng lúa.

Theo ông Nguyễn Thành Lập- Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bến Cầu, việc bà con nông dân chuyển đổi canh tác từ trồng tràm và bạch đàn sang trồng lúa là hợp lý. Trên cánh đồng này không thể làm gì khác ngoài trồng cây lúa.

Trong khi các vườn tràm, bạch đàn do người dân trồng trên cánh đồng Lợi Thuận nay đã và đang bị phá bỏ, thì ở khu vực phía Nam đường Xuyên Á và hai bên tỉnh lộ 786 (trên địa bàn xã Lợi Thuận và xã An Thạnh) vẫn còn rất nhiều cánh đồng hoang hoá, hoặc các vườn tràm, bạch đàn kém hiệu quả.

Đây là vùng đất nằm trong khu vực quy hoạch khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài, trong đó có dự án khu du lịch sinh thái rộng khoảng 600 ha. Khu vực này được quy hoạch đã lâu rồi nhưng đến vẫn chưa triển khai thực hiện.

Nếu như vì lý do khó khăn nào đó mà dự án chưa thể triển khai được, có lẽ Nhà nước cũng nên có phương án đưa ruộng đất vào sản xuất, thay vì cứ để hoang hoá từ năm này qua năm khác, gây tình trạng lãng phí đất đai, trong khi nhiều người nghèo vẫn luôn khát khao có ruộng đất để sản xuất, ổn định cuộc sống mà không cách gì có được. 

D.H