Học sinh lớp 12 Trường THPT chuyên Hoàng Lê Kha trong ngày khai giảng năm học 2014-2015 (ảnh KN).

Thế là sau rất nhiều chuyện của ngành làm nóng dư luận, Bộ Giáo dục - Đào tạo (Bộ GD-ĐT) cũng đã trình duyệt và được Thủ tướng Chính phủ chấp nhận đề án đổi mới thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) và tuyển sinh đại học, cao đẳng (ĐH,CĐ) từ năm 2015. Ngày 9.9.2014, Thứ trưởng Bộ này- ông Nguyễn Vinh Hiển đã ký quyết định phê duyệt phương án thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học, cao đẳng từ 2015. Quyết định gồm 3 điều, riêng Điều 1 có nêu 8 nội dung quan trọng, trong số đó có những quy định đáng chú ý như: từ năm 2015, bắt đầu tổ chức một kỳ thi quốc gia lấy kết quả xét tốt nghiệp THPT và làm căn cứ tuyển sinh ĐH, CĐ; kỳ thi được tổ chức theo cụm; có 4 môn thi bao gồm 3 môn bắt buộc (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ) và 1 môn tự chọn (trong các môn Vật lý, Hoá học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý); thí sinh có thể đăng ký thêm các môn khác trong các môn tự chọn để xét tuyển ĐH, CĐ.

 Có thể nhận thấy rằng đề án đổi mới thi của Bộ GD-ĐT thực sự đã tạo ra cơn “địa chấn” đối với xã hội. Mừng vui không thể hiện rõ nhưng lo lắng thì bao trùm khắp nơi. Trong một phiên giải trình của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận do Uỷ ban Văn hoá, giáo dục, thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội tổ chức vào ngày 23.9 vừa qua, nhiều đại biểu Quốc hội đã băn khoăn, lo lắng và chất vấn Bộ trưởng về nhiều vấn đề. Trước hết là việc đổi mới thi cử từ năm 2015 có quá vội vã hay không? Tại sao không đợi sau 2017- sau khi đổi mới chương trình, sách giáo khoa rồi sẽ thực hiện? Về điều kiện xét tốt nghiệp, điểm học tập lớp 12 chiếm 50% trong tổng điểm, Bộ có kiểm soát được việc cho điểm ở lớp 12 để tránh tiêu cực hay không? Có đại biểu hỏi Bộ trưởng: việc tổ chức 2 loại cụm thi (cụm thi tại các trường ĐH, CĐ và cụm thi tại các địa phương) liệu có gây mất công bằng không khi các trường đại học được phân công tổ chức cụm thi làm “chặt” còn các địa phương lại “thả lỏng”? Điều đó có thể dẫn đến tình trạng học sinh các thành phố lớn đạt kết quả… thấp hơn học sinh miền núi, vùng sâu, vùng xa? vv…vv…

Trong những ngày gần đây, các phương tiện thông tin đại chúng cũng thường xuyên đưa tin phản ánh những băn khoăn, lo lắng của các tầng lớp nhân dân xung quanh việc đổi mới thi của Bộ GD-ĐT. Nhiều người cho rằng chưa nói đến chất lượng kỳ thi mà chỉ nói đến số ngày thi (4 ngày) và việc tổ chức nhiều cụm thi ở các thành phố lớn sẽ kéo theo áp lực về việc đi lại, chỗ thi, chỗ ở... Và như vậy liệu học sinh cũng như phụ huynh học sinh có đỡ tốn kém hơn không so với các kỳ thi trước đây? Không ít học sinh lo ngại phải đối mặt với đề thi khó hơn trong khi những gian lận trong thi cử, sự nghiêm túc trong coi thi, chấm thi như thời gian qua chưa khiến cho dư luận hài lòng. Họ cũng lo lắng nếu nhiều trường ĐH, CĐ không sử dụng kết quả này mà tổ chức thi riêng thì sẽ diễn ra tình trạng “trường trường luyện thi”, sự tốn kém về phía học sinh sẽ tăng lên gấp bội. Đó là chưa nói đến việc tổ chức 2 loại cụm thi tức là đã gián tiếp phân chia học sinh thành 2 loại- giống như 2 phẩm cấp khác nhau của cùng một loại hàng hoá (?). Ngoài ra còn rất nhiều băn khoăn, lo lắng khác không thể kể hết.

Lo lắng nhất có lẽ là các thầy giáo, cô giáo. Trong những ngày này, các thầy cô dạy ở các trường THPT, trong lúc trò chuyện với nhau, dù cho bắt đầu bằng đề tài gì thì cuối cùng cũng quay lại chuyện dạy dỗ, thi cử. Điều lo lắng của họ là những điều rất thực tế. Trong lúc cà phê sáng cùng một nhóm giáo viên Trường THPT Tây Ninh, tôi được nghe họ chia sẻ mối bận tâm: thi cử như thế thì dạy như thế nào? Liệu có diễn ra tình trạng các môn không thi phải “chạy” cho sớm kết thúc chương trình để tập trung thời gian cho các môn thi? Việc chọn môn thi không bắt buộc của học sinh ở các lớp sẽ khác nhau, làm thế nào để dạy, ôn thi cho các em một cách hiệu quả? Giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm tư vấn cho học sinh chọn môn thi, khối thi sẽ gặp không ít khó khăn. Nhiều giáo viên các năm trước từng tham gia coi thi, chấm thi năm nay có phải làm công việc đó hay không? Nếu có thì phải đi xa, lưu lại nhiều ngày, vậy sắp xếp công việc ở nhà như thế nào đây? Tham gia thì “rối” nhưng nếu không được tham gia thì cũng buồn.

Các em học sinh lại có cái lo riêng của mình. Tôi có đứa cháu năm nay học 12, cháu băn khoăn không biết năm nay việc chọn trường sẽ như thế nào? Muốn thi vào 2 khối thuộc hai trường khác nhau thì phải làm sao? (trước đây khối A và khối B thi hai đợt khác nhau). Anh bạn đồng nghiệp của tôi có đứa con năm nay thi vào cao đẳng tiểu học của Trường cao đẳng Sư phạm nhưng không đủ điểm nên phải chuyển nguyện vọng sang học ngành Thư viện. Cháu muốn năm sau thi lại vào ngành cao đẳng tiểu học vậy thì phải làm thế nào?- anh bạn đồng nghiệp tỏ vẻ băn khoăn, lo lắng.

Khác với các năm học trước, ngay vào thời điểm đầu năm học mới 2014 - 2015, học sinh và toàn xã hội đón nhận thông tin từ quyết định của Bộ GD-ĐT về đổi mới kỳ thi. Ai cũng biết quyết định này là để thực hiện chủ trương về đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương. Biết là vậy nhưng phần đông chưa hình dung được hết những gì sẽ xảy ra trong thời gian tới nên lo lắng là điều không thể tránh khỏi. Đối với ngành GD-ĐT, ý kiến của các cơ quan có trách nhiệm bày tỏ nỗi băn khoăn, lo lắng (kèm theo cả nghi ngờ) về tính hiệu quả của đề án đổi mới thi cử là thể hiện của tinh thần trách nhiệm đáng trân trọng, bởi có thực sự quan tâm thì mới có phản biện. Vì vậy trên cơ sở ý kiến của các cơ quan, các tầng lớp nhân dân, nhất là giáo viên và học sinh, ngành có trách nhiệm cũng cần có sự chọn lọc, tiếp thu để khắc phục những điểm hạn chế, dự đoán cả những bất ổn có thể xảy ra… để có thể đề ra những giải pháp hợp lý kịp thời, tạo niềm tin đối với xã hội và nhân dân. Mong lắm thay!

DIỆU MAI