Mô hình tổ tự quản hình thành từ cuối năm 91 của thế kỷ trước. Ngày 7.7.1994, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 428/QĐ-UB (Quyết định 428) chính thức công nhận mô hình tổ chức tổ tự quản trong toàn tỉnh. Hai năm sau, kết quả mô hình tổ tự quản ở Tây Ninh được báo cáo điển hình tại hội nghị toàn quốc và được nhân rộng ra cả nước.

Đến nay, mô hình này vẫn phát huy tác dụng, thu hút được sự quan tâm, hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, hình thức tổ chức và chất lượng hoạt động tổ tự quản ở mỗi nơi có khác nhau.

Tính thiết thực của tổ tự quản

Trên cơ sở nghị quyết liên tịch giữa Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và Công an tỉnh, ấp Thạnh Hiệp, xã Thạnh Tân, huyện Hoà Thành (nay là TP. Tây Ninh) được chọn làm điểm đầu tiên xây dựng tổ tự quản. Sau đó, xã Phước Ninh của huyện Dương Minh Châu cũng được tỉnh, huyện chọn làm điểm xây dựng tổ tự quản trên quy mô toàn xã.

Từ kết quả ở những nơi được chọn làm điểm, mô hình tổ tự quản nhanh chóng được các xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh triển khai, nhất là sau khi Quyết định 428 ra đời.

Vào thời điểm này toàn tỉnh đã có 2.816 tổ tự quản, thu hút đông đảo người dân tham gia, đem lại hiệu quả thiết thực trên các lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, y tế, vệ sinh, đặc biệt là lĩnh vực an ninh trật tự.

Hai năm sau (1996), kết quả mô hình tổ tự quản ở tỉnh Tây Ninh được báo cáo điển hình tại hội nghị liên tịch giữa Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Bộ Nội vụ, sau đó được các tỉnh, thành trong cả nước học tập, làm theo.

Đến nay, sau hơn 20 năm hoạt động, mô hình tổ tự quản vẫn phát huy tác dụng, ngày càng thu hút nhiều người dân tích cực tham gia. Đến nay, toàn tỉnh có 8.746 tổ tự quản, các hoạt động trong đời sống của người dân ở nơi cư trú, nơi lao động sản xuất đều có sự tác động của tổ tự quản.

Trong các phong trào thi đua, nhất là phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, vai trò của tổ tự quản thể hiện rất rõ nét. Cụ thể, trong năm 2014, thông qua các tổ tự quản, người dân đã cung cấp cho công an gần 1.400 nguồn tin có giá trị về an ninh trật tự, nhờ vậy công an xử lý kịp thời 1.384 vụ với 975 đối tượng (trong đó có 54 vụ với 86 đối tượng hình sự).

Đặc biệt, có gần 150 lượt người  trực tiếp tham gia truy bắt tội phạm khi chúng gây án ở khu dân cư; có 25 tập thể và 217 cá nhân được khen thưởng đột xuất.

Đại tá Phạm Văn Cao- Phó Giám đốc Công an tỉnh nhận xét, hoạt động của các tổ tự quản đã đem lại hiệu quả thiết thực, đây là nơi người dân tự nguyện gắn kết mật thiết với nhau trong lao động, sinh hoạt hằng ngày và thực hiện quyền dân chủ, nhất là trong đấu tranh phòng chống các loại tội phạm, tệ nạn xã hội ở khu dân cư.

Bắt đầu từ năm 2015 này, Công an tỉnh đề nghị UBND tỉnh có hình thức khen thưởng cờ thi đua cho tổ tự quản có thành tích xuất sắc.

Tổ 1, ấp 3, xã Bến Củi, huyện Dương Minh Châu có 25 hộ gia đình. Tổ trưởng tổ tự quản ở đây là một đảng viên, công nhân nông trường được người dân trong tổ tín nhiệm bầu lên. Tổ sinh hoạt định kỳ mỗi tháng một lần, mọi thành viên trong tổ cùng tham gia bàn bạc, quyết định những việc phải làm, những việc nên tránh.

Để góp phần nâng cấp đường giao thông nông thôn trong tổ, hằng tháng mỗi hộ gia đình đóng góp 100.000 đồng, liên tục trong 15 tháng. Mới đây, tổ đã vận động người dân đóng góp được gần 40 triệu đồng để kéo đường điện dài hơn 2km, làm công trình “Thắp sáng đường quê”.

Khi công trình đi vào hoạt động, để có quỹ trả tiền điện và sửa chữa đường dây, hằng tháng mỗi hộ gia đình tự nguyện góp 10.000 đồng. Các tổ khác trong xã lấy việc làm của tổ 1, ấp 3 làm hình mẫu để vận động người dân noi theo.

Tại tổ 1, ấp Tân Trung B, xã Tân Hưng, huyện Tân Châu, ngoài những hoạt động như các tổ tự quản khác, tổ 1 còn được Đảng uỷ xã tín nhiệm giao cho nhiệm vụ giám sát cán bộ, đảng viên- kể cả đảng viên cư trú tại địa bàn.

Tổ 12, ấp Hoà Bình, xã Hoà Hiệp, huyện Tân Biên có hơn 40 hộ gia đình sinh sống gần đường biên giới. Những năm qua, nhờ tổ thường xuyên hội họp, nhắc nhở các thành viên nên không ai vi phạm pháp luật, không vi phạm quy chế bảo vệ biên giới và bảo vệ rừng, không có trường hợp nào vi phạm trật tự an toàn giao thông.

Người dân trong tổ đoàn kết giúp đỡ nhau khắc phục khó khăn cùng vươn lên trong cuộc sống và cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị cho các lực lượng bảo vệ an ninh trật tự ở địa phương.

Cần chấn chỉnh những điều còn bất cập

Đa số các tổ tự quản hoạt động khá đều tay, có hiệu quả thiết thực, được người dân đồng tình, hưởng ứng. Song cũng còn một số tổ chỉ hoạt động cầm chừng, có tổ một năm chỉ họp một lần, hoặc trong thời gian dài chỉ có tổ trưởng đến từng hộ gia đình thông báo những công việc liên quan. Đây là một thực trạng cần được quan tâm chấn chỉnh.

Ở huyện Dương Minh Châu, nhờ có sự động viên khích lệ, nhắc nhở thường xuyên của chi bộ, ban ấp, ban công tác Mặt trận nên các tổ tự quản ở ấp Phước Lợi 2, xã Suối Đá hoạt động khá đều tay, có hiệu quả.

Trong khi đó ở ấp Phước Bình 2 liền ranh, cùng xã Suối Đá thì vai trò, sự hoạt động của tổ tự quản khá mờ nhạt, các phong trào sút kém hơn hẳn so với ấp Phước Lợi 2.

Thành viên ban điều hành tổ tự quản ở các nơi cũng khác nhau, có nơi đủ 3 thành viên, có nơi chỉ có tổ trưởng và tổ phó, cũng không ít nơi, tổ tự quản chỉ có… duy nhất tổ trưởng. Việc bầu cử ban điều hành có vẻ cũng không thống nhất, nhiều nơi chỉ cử một lần, hoạt động trong nhiều năm, đến khi có người trong ban điều hành xin nghỉ thì ấp… chỉ định người thay thế.

Kinh phí hoạt động tổ tự quản chưa có sự thống nhất chung. Năm 2014 huyện Tân Châu hỗ trợ cho mỗi tổ 50.000 đồng/tháng. Sang năm 2015 huyện giao cho các xã tự hỗ trợ cho tổ; hiện nay một số xã lúng túng không cân đối được kinh phí hỗ trợ.

Những năm trước đây, huyện Dương Minh Châu trích Quỹ an toàn giao thông để hỗ trợ cho mỗi tổ tự quản…10.000 đồng, rồi nâng lên 30.000 đồng/tháng; được 2 năm thì ngưng. Năm 2015, huyện giao cho các xã hỗ trợ mỗi tổ tự quản 120.000 đồng/quý.

Khoản tiền ấy một số xã cho đến nay cũng chưa cân đối được kinh phí hoạt động để hỗ trợ. Huyện Tân Biên thì hỗ trợ mỗi tổ 150.000 đồng/quý. Trong khi đó, có những địa phương từ trước tới nay không hỗ trợ đồng nào cho tổ tự quản như 3 huyện trên, chỉ vì không có kinh phí.

Xung quanh chế độ hỗ trợ hoạt động tổ tự quản, thực hiện chủ trương của Tỉnh uỷ, kể từ tháng 1.2015, Báo Tây Ninh cung cấp đến tận các tổ tự quản mỗi tuần 4 số báo in (thứ 2, 4, 6 và thứ 7).

KHẮC LUÂN