Trong phát triển kinh tế, hoạt động giao thông vận tải (GTVT) có vai trò hết sức quan trọng. Riêng giao thông đường thuỷ có lợi thế nổi trội là chi phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và phương tiện giao thông thuỷ thấp hơn so với giao thông đường bộ nhưng đem lại hiệu quả kinh tế rất cao, nhất là trong vận chuyển lưu thông hàng hoá.

Lợi thế lớn nhất về giao thông ĐTNĐ Tây Ninh phải kể đến 2 dòng sông Vàm Cỏ Đông và Sài Gòn với tổng chiều dài gần 300km, nối liền với hệ thống giao thông ĐTNĐ ở cả hai khu vực miền Đông và miền Tây Nam bộ.

Bên cạnh đó là hồ thuỷ lợi Dầu Tiếng có tổng diện tích hơn 27.000 ha, giáp ranh với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bình Phước; việc vận chuyển lưu thông hàng hoá và hành khách qua lại trên mặt hồ khá thuận tiện, giúp rút ngắn quãng đường cũng như thời gian lưu thông của các phương tiện qua lại giữa các địa phương 3 tỉnh nói trên.

Ngoài ra, thành phố Tây Ninh và các huyện trong tỉnh Tây Ninh đều có hệ thống sông rạch có thể kết nối được với nhau bằng hệ thống giao thông ĐTNĐ.

Tiềm năng và lợi thế kể trên là một “ưu đãi” rất lớn từ tự nhiên và cũng là thành quả có được từ sức lao động của nhân dân. Tuy nhiên, tiềm năng to lớn ấy chưa được đánh thức, để việc khai thác lĩnh vực giao thông ĐTNĐ thật sự đạt hiệu quả. Đối với lĩnh vực kinh tế du lịch thì cũng chưa thấy có hoạt động nào được ghi nhận.

PHÂN CẤP NHƯNG KHÔNG PHÂN QUYỀN

Theo quy định của Bộ GTVT về phân cấp quản lý cảng, bến thuỷ nội địa trên dòng sông Vàm Cỏ Đông, Cảng vụ ĐTNĐ thuộc Sở GTVT tỉnh Tây Ninh được phép quản lý từ cảng Bến Kéo (thuộc địa bàn xã Long Thành Nam, huyện Hoà Thành) trở lên phía thượng lưu; từ cảng Bến Kéo trở xuống phía hạ lưu do Cảng vụ khu vực III thuộc Cục Đường thuỷ nội địa - Bộ GTVT quản lý.

Tương tự, trên sông Sài Gòn từ đập xả lũ hồ Dầu Tiếng xuống hạ du 2km do Cảng vụ ĐTNĐ Tây Ninh quản lý; từ mốc 2km trở xuống phía hạ du do Cảng vụ khu vực III quản lý.

Trong phạm vi quản lý của Cảng vụ ĐTNĐ thuộc Sở GTVT Tây Ninh hiện có 59 bến ĐTNĐ đang hoạt động khá tấp nập, nhất là các bến bãi vận chuyển vật liệu xây dựng. Thế nhưng điều đáng lo ngại là trong đó có tới 14 bến hoạt động không có giấy phép, 7 bến hoạt động quá thời hạn được phép.

Trong phạm vi do Cảng vụ khu vực III quản lý thì có 36 bến. Trước đây, các bến này do Cảng vụ khu vực III cấp giấy phép, còn hiện nay theo quy định của Bộ thì do Sở GTVT Tây Ninh cấp phép, nhưng thực tế Sở GTVT chưa nhận được hồ sơ bàn giao của Cảng vụ khu vực III.

Nghĩa là xem như 36 bến này đều… không có giấy phép do cấp có thẩm quyền cấp. Đối với các bến thuỷ trong lòng hồ Dầu Tiếng, một cán bộ có trách nhiệm của Sở GTVT cho biết, việc quản lý hết sức phức tạp, bởi lẽ nó luôn di động theo mức nước lên xuống (bến ở vùng bán ngập).

Việc phân cấp quản lý nghe thì có vẻ cụ thể, rõ ràng nhưng thực tế trong công tác quản lý lại đang tồn tại một tình trạng… “tréo ngoe”. Cụ thể, theo Thông tư số 50/2014/TT-BGTVT của Bộ GTVT ban hành ngày 17.10.2014 thì: “Sở GTVT địa phương có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động và cấp lại giấy phép hoạt động bến thuỷ nội địa trên địa bàn thuộc địa giới hành chính của địa phương”.

Thế nhưng cũng chính Thông tư này lại quy định: “Giao Cục Đường thuỷ nội địa thực hiện quản lý Nhà nước chuyên ngành tại các bến thuỷ trên tuyến đường thuỷ quốc gia do địa phương cấp phép”. Như vậy, Sở GTVT Tây Ninh có quyền cấp phép hoạt động cho tất cả các bến bãi ĐTNĐ trên địa bàn tỉnh nhưng lại… không có quyền quản lý, kiểm tra và xử lý các vi phạm tại các bến, kể cả việc đình chỉ hoạt động hay rút giấy phép các bến bãi không còn đủ điều kiện hoạt động.

Chính cái quy định “tréo ngoe” ấy đã dẫn đến thực trạng mà cử tri trong tỉnh đã “báo động” với Đoàn đại biểu Quốc hội đơn vị Tây Ninh là công tác xử lý vi phạm hành chính về quản lý hành chính về ĐTNĐ ở các cảng, bến thuỷ nội địa tại địa phương đang “bỏ ngỏ”, không có cơ quan chức năng nào có thẩm quyền xử phạt!

Không chỉ có vậy, ở các bến thuỷ nội địa lại còn “bỏ ngỏ” cả với lực lượng Cảnh sát giao thông và Thanh tra giao thông khi có xảy ra tình trạng mất an toàn giao thông đường thuỷ.

Bởi lẽ các Nghị định số 60/2011/NĐ-CP và số 93/2013/NĐ-CP của Chính phủ cũng không giao quyền cho hai lực lượng trên được xử lý các vi phạm tại các bến thuỷ nội địa nơi có Cảng vụ ĐTNĐ quản lý. Cả cơ quan quản lý chuyên ngành lẫn các lực lượng chức năng địa phương đều không có thẩm quyền xử lý nên tình trạng vi phạm tại các bến thuỷ nội địa không được khắc phục là điều không thể tránh khỏi.

BAO GIỜ MỚI KHẮC PHỤC ĐƯỢC?

Tại kỳ họp Quốc hội cuối năm 2014, trên cơ sở ý kiến của cử tri, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh đã chất vấn Bộ trưởng Bộ GTVT và Bộ trưởng Bộ này đã trả lời: “Theo quy định tại Điều 71 Luật Giao thông đường thuỷ nội địa, Cảng vụ Đường thuỷ nội địa là cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành về giao thông vận tải đường thuỷ nội địa tại cảng, bến thuỷ nội địa nhằm bảo đảm việc chấp hành quy định của pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường thuỷ nội địa và bảo vệ môi trường.

Để thực hiện chức năng này, khoản 10 Điều 72 Luật Giao thông đường thuỷ nội địa có giao quyền cho Cảng vụ Đường thuỷ nội địa được xử phạt vi phạm hành chính.

Trước khi Luật Xử lý vi phạm hành chính có hiệu lực, theo quy định tại Điều 39 của Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính, Giám đốc Cảng vụ Đường thuỷ nội địa (bao gồm Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam và Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc các Sở GTVT) có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính tại cảng, bến thuỷ nội địa thuộc quyền quản lý.

Tuy nhiên, khi Luật Xử lý vi phạm hành chính được ban hành, thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường thuỷ nội địa có sự thay đổi.

Theo đó, giám đốc Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, còn giám đốc Cảng vụ Đường thuỷ nội địa địa phương không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.

Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 47 Luật Xử lý vi phạm hành chính có quy định trưởng đại diện Cảng vụ Đường thuỷ nội địa (cấp dưới trực tiếp của giám đốc Cảng vụ Đường thuỷ nội địa) có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.

Quy định của luật như trên là chưa phù hợp với tình hình thực tế, bởi vì hiện nay, cả nước có 13 địa phương đã thành lập đơn vị Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc Sở GTVT, trong đó có 5 cảng vụ đã thành lập các đại diện cảng vụ trực thuộc ở các khu vực. Khi có vi phạm hành chính xảy ra trong phạm vi trách nhiệm của cảng vụ chưa có các đại diện, thì việc tiến hành xử phạt vi phạm hành chính sẽ gặp khó khăn.

Để khắc phục khó khăn trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính, tăng cường bảo đảm trật tự, an toàn giao thông tại cảng, bến thuỷ nội địa địa phương, Bộ GTVT sẽ báo cáo Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét sửa đổi quy định tại khoản 2 Điều 47 Luật Xử lý vi phạm hành chính, theo hướng bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của giám đốc Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc Sở GTVT.

Trước mắt, trong khi chờ sửa Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ GTVT sẽ yêu cầu Sở GTVT các tỉnh, thành phố Trung ương chỉ đạo các đơn vị Cảng vụ Đường thuỷ nội địa thuộc Sở phối hợp với Thanh tra Sở và các cơ quan, đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra và xử phạt vi phạm hành chính tại cảng, bến thuỷ nội địa bảo đảm mọi hành vi vi phạm sẽ được xử phạt theo đúng quy định của Nghị định 93/2013/NĐ-CP ngày 20.8.2013 của Chính phủ quy định việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông hàng hải, đường thuỷ nội địa”.

Nội dung giải trình của Bộ GTVT tại kỳ họp trước là vậy, nhưng cho đến bây giờ Quốc hội đang tiến hành kỳ họp giữa năm 2015 mà những việc như lời giải trình của Bộ trưởng GTVT đã đề cập vẫn chưa thấy được thực hiện đầy đủ. Vì thế, cử tri Tây Ninh lại tiếp tục kiến nghị. Còn việc quản lý, xử lý vi phạm tại các bến thuỷ nội địa thì… vẫn tiếp tục “bỏ ngỏ”…

NGUYỄN TRẦN VĂN